Orgelbrandowie

Orgelbrandowie,

rodzina księgarzy i wydawców:

Samuel (1810–68), twórca dużego przedsiębiorstwa wydawniczo-poligraficznego w Warszawie (od 1836 antykwariat, 1840–51 wypożyczalnia książek pol., od 1844 drukarnia, od 1861 nowoczesna odlewnia czcionek), najwydajniejszego w Królestwie Pol.; 1841–ok. 1857 współwłaściciel księgarni i wypożyczalni książek pol. i fr. w Suwałkach; wydawał popularne romanse i książki dla dzieci, po 1840 literaturę pol. (m.in. 30 t. dzieł J.I. Kraszewskiego), popularnonauk. i nauk. (zwłaszcza hist., m.in. 15 t. dzieł A. Thiersa), czasopisma (1839–43 „Pierwiosnek”, 1840–41 „Przegląd Warszawski...”, 1842–50 „Kmiotek”), dzieła w języku hebrajskim (m.in. 20 t. Talmudu babilońskiego 1860–64); był nakładcą jednej z ważniejszych encyklopedii, 28-tomowej Encyklopedii powszechnej (1859–68); po 1863 malało znaczenie działalności wydawniczej na rzecz produkcji poligraficznej (stała rozbudowa nowoczesnej bazy techn.); Maurycy (1826–1904), brat Samuela, prowadził księgarnie nakładowe i wypożyczalnie książek pol. i fr. 1853–66 w Wilnie (wydał m.in. podręczny Słownik języka polskiego..., cz. 1–2 1861) i 1865–97 w Warszawie, gdzie przeniósł się wskutek represji po powstaniu styczniowym; od 1897 prowadził wyłącznie działalność edytorską; wydawał m.in. dzieła nauk., literaturę piękną, książki rel., nuty, mapy, popularną serię «Leczenie Domowe» (35 t. 1885–95), 1878–85 ilustrowany „Tygodnik Powszechny”; inicjator udziałowej Spółki Wydawniczej Księgarzy Warsz. (1873–88), która publikowała m.in. prace nauk., serie popularyzatorskie («Biblioteka Naukowa Międzynarodowa», «Dwanaście Odczytów Popularnych»), utwory lit. (m.in. W. Szekspira, J.I. Kraszewskiego, K. Hoffmanowej); synowie Samuela prowadzili odziedziczoną po ojcu firmę od 1872: Hipolit (1843–1920), dyrektor drukarni od 1919, i Mieczysław (1847–1903), dyrektor przedsiębiorstwa, 1896 przekształconego w Tow. Akcyjne Odlewni Czcionek i Drukarni S. Orgelbranda Synów (1901 połączonego z Tow. Akcyjnym Artyst.-Wydawniczym), które zdominowało warsz. produkcję poligraficzną (1906 — 44%); wydali m.in. skróconą Encyklopedię powszechną (12 t. 1872–76, wyd. 3 1883–84), Słownik grecko-polski Z. Węclewskiego (5 wydań 1885–87), prace popularnonauk., serię utworów beletrystycznych w «Bibliotece Literacko-Artystycznej „Muzy”», czasopisma.