Niemeyer Oscar

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Niemeyer

[niemạjer]

Oscar, właśc. O. Niemeyer Soares Filho, ur. 15 XII 1907, Rio de Janeiro, zm. 5 XII 2012, tamże,

brazylijski architekt, przedstawiciel architektury modernistycznej.

Urodził się 15 XII 1907 w Rio de Janeiro, w zamożnej brazylijskiej rodzinie. W latach 1929–34 studiował architekturę w Escola Nacional de Belas Artes w Rio de Janeiro; od 1934 pracował w biurze projektowym Lucio Costy; 1957–60 był głównym architektem Brasílii; od 1960 — profesorem na Wydziale Architektury i Urbanistyki uniwersytetu w Brasílii. W 1964 z przyczyn politycznych (od 1945 należał do Brazylijskiej Partii Komunistycznej) wyjechał z Brazylii; do chwili powrotu 1974 działał m.in. w Izraelu, Libanie, Algierii, Francji i Włoszech. Laureat licznych nagród i odznaczeń, m.in.: Leninowskiej (1963), Pritzkera (za całokształt twórczości, 1988), watykańskiego Orderu św. Grzegorza Wielkiego (1990). Od 17. roku życia manifestował swoje przywiązanie do idei komunizmu. Mieszka w Rio de Janeiro.

Twórczość

Dzieła Niemeyera charakteryzuje dynamika, fantazja i wyobraźnia. Autor wykorzystywał nowatorskie rozwiązania konstrukcyjne i budowlane, w zróżnicowanych formach architektonicznych stosuje zaskakujące efekty plastyczne i kolorystyczne.

W 1936 artysta był członkiem zespołu architektów brazylijskich, pracujących z Le Corbusierem nad projektem siedziby ministerstwa edukacji w Rio de Janeiro; 1938 współrealizował (z Costą) pawilon Brazylii na międzynarodową wystawę w Nowym Jorku 1939. Jest autorem zespołu budynków (kościół, kasyno, klub jachtowy) wokół sztucznego jeziora w Pampulha koło Belo Horizonte (1942–43), w którym zaprezentował własny styl, charakteryzujący się rzeźbiarskim traktowaniem brył, ich ekspresyjnością oraz antyracjonalizmem. W tej samej stylistyce były utrzymane obiekty wzniesione przez Niemeyera w Brasílii.

Miasto Brasília

W 1956–64 wraz z Costą realizował swe najważniejsze dzieło — wzniesione od podstaw miasto Brasília. Niemeyerowi udało się uchwycić esencję kultury Brazylii i przetworzyć w postać architektury. Starając się dobrać kształt do funkcji, stworzył zróżnicowane budowle. Powstały m.in.: rezydencja prezydenta (tzw. Pałac Jutrzenki) — szklaną fasadę poprzedza rząd niezwykle oryginalnych, wolno stojących podpór (motyw wykorzystywany później często przez Niemeyera, w odmiennych wariantach, w innych budowlach), siedziba parlamentu na Placu Trzech Sił (Trójwładzy) — zespół trzech budowli z dominującym wieżowcem, pałac sprawiedliwości, ratusz miejski, katedra — na planie koła, ujęta koroną wygiętych żelbetonowych żeber strzelających ku niebu, teatr i stadion. W Kanoa koło Rio de Janeiro Oscar Niemeyer wzniósł własny dom (1953), w którym zrealizował zamysł symbiozy architektury i przyrody.

Inne realizacje

Do ciekawszych realizacji Niemeyera w Brazylii należą: hotel Ouro Prêto (1940) i bank Bovista (1946) w Rio de Janeiro, Pałac Przemysłu w parku Ibirapuera w São Paolo (1951–54), Teatr Narodowy (1958) i Tancredo — Nowy Panteon Wolności i Demokracji (1985) w Brasílii, hala koncertowa w São Paolo (2004); poza Brazylią: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Caracas (1947), gmach sekretariatu ONZ w Nowym Jorku (1948–52, wspólnie z Le Corbusierem, Svenem Markeliusem i M. Nowickim), blok mieszkalny zaprojektowany na wystawę Interbau w Berlinie-Hansaviertel (1957), siedziba Francuskiej Partii Komunistycznej w Paryżu (1967–72), gmach wydawnictwa Mondadori-Segrate koło Mediolanu (1968), centrum kulturalne w Hawrze (1972), wieża Eszkol w Hajfie (1976), fabryka Fiata w Turynie (1977), kąpielisko w Poczdamie (projekt 2007), a także plany urbanistyczne dla Grasse (1966) i Dieppe (1972).

Niemeyer Oskar: wnętrze katedry w Brasílii, 1964

Brasília, katedra (Brazylia)

Brasília, parlament (Brazylia)

Brasília, widok z Wieży Telewizyjnej (Torre del Televisāo) na Españada dos Ministerios, w głębi na lewo pałac prezydencki (Brazylia)