Monte Cassino, klasztor Benedyktynów

fot. G. Gałązka/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Monte Cassino, klasztor Benedyktynów

fundator/ inicjator budowy — Benedykt z Nursji

daty — VI–XX w.

włoskie opactwo benedyktyńskie na jednym ze wzgórz Apeninu Środkowego, prawie w połowie drogi pomiędzy Rzymem a Neapolem, jest uważane za kolebkę zachodniego monastycyzmu. W 529 Benedykt z Nursji, praktykujący już wcześniej różne formy życia eremickiego i cenobicznego, założył w ruinach niewielkiej rzymskiej fortecy i świątyni Apollina nowy klasztor, zaczątek najstarszego zakonu katolickiego. Jako opat spisał Regułę, która normuje po dziś dzień życie i modlitwę szeregu zakonów męskich i żeńskich (m.in. benedyktynów, cystersów, kamedułów, kartuzów, trapistów). Mnisi z Monte Cassino i tysięcy innych domów synów Św. Benedykta ocalili w znacznej mierze dla potomnych dorobek antyku. W wielkim dziele wspomagała Benedykta, jego siostra Św. Scholastyka, mieszkająca u stóp Monte Cassino, założycielka żeńskiej gałęzi zakonu. Oboje zmarli ok. 547 i pierwotnie zostali pochowani w kasyńskim klasztorze. Przez wieki opactwo pełniło rolę jednego z głównych ośrodków zachodniego chrześcijaństwa, z powodu słynnego, wielkiego skryptorium, biblioteki i uczonych mężów tu pracujących (m.in. Piotr Diakon), nazywane „Atenami Średniowiecza”. Było miejscem schronienia papieży, ale i niejednego tutejszego mnicha czy opata powołano na tron Piotrowy. Kilkakrotnie budowano klasztorną świątynię, tę romańską z XI w., zniszczoną przez silne trzęsienie ziemi w 1349, zastąpiła gotycka. Kolejna, barokowa powstała w latach 1637–1727. Całe wnętrze pokryły dekoracje w technice pietra dura czyli różnobarwnych marmurowych intarsji. Do historii Polski opactwo kasyńskie przeszło w 1944. Wówczas to od lutego do maja rozegrała się krwawa bitwa o tzw. linię Gustawa, którą Niemcy zagrodzili aliantom drogę ku Rzymowi. Kluczową rolę odgrywał w niej ufortyfikowany klasztor. Lotnictwo alianckie zmieniło cały zespół w jedno wielkie rumowisko, łatwiejsze jeszcze do obrony. Kilka szturmów Niemcy odparli, dopiero przeprowadzony 11–18 maja brawurowy atak II korpusu Polskich Sił Zbrojnych, dowodzonego przez generała Władysława Andersa zakończył się zdobyciem Monte Cassino. Na sąsiadującym z klasztorem polskim cmentarzu spoczywa około tysiąca poległych żołnierzy. Zrekonstruowaną z pietyzmem świątynię konsekrował ponownie w 1964 papież Paweł VI.

Monte Cassino, klasztor Benedyktynów (Włochy)