Lloyd George David
 
Encyklopedia PWN
Lloyd George
[loıd dżo:r]
David Wymowa, hrabia Lloyd George of Dwyfor (1945), ur. 17 I 1863, Manchester, zm. 26 III 1945, Llanystumdwy (pn. Walia),
polityk brytyjski.
Kalendarium
Urodził się 17 I 1863 w Manchesterze. Był Walijczykiem, związany z północną Walią, gdzie się wychował, znał język walijski. W 1884 został radcą prawnym, bronił praw walijskich farmerów i protestanckich nonkonformistów, związał się z Partią Liberalną.
Działacz Partii Liberalnej
W 1890 wybrany do Izby Gmin, przez 55 lat reprezentował w niej okręg Caernarvon; opowiadał się za samorządem dla Walii i angażował na rzecz pozbawienia Kościoła anglikańskiego statusu Kościoła państwowego w Walii. Rozgłos zyskał jako przeciwnik wojny z Burami (1899–1902). W 1905–08 pełnił urząd ministra handlu, a 1908–15 — kanclerza skarbu w rządach liberałów; był zwolennikiem wprowadzenia nowoczesnego ustawodawstwa socjalnego. W celu sfinansowania tego zamierzenia, a także rosnących zbrojeń, 1909 przedstawił projekt budżetu (people’s budget), zakładający wzrost opodatkowania, obciążający głównie warstwy zamożne, a zwłaszcza właścicieli ziemskich. Sprzeciw Izby Lordów wobec tego projektu wywołał kryzys konstytucyjny, zakończony 1911 ograniczeniem jej uprawnień (główną rolę odegrał tu premier H.H. Asquith, ale Lloyd George wspierał go, ostro krytykując arystokrację). W 1911 Lloyd George doprowadził do uchwalenia ustawy o ubezpieczeniach społecznych (o przełomowym znaczeniu w historii brytyjskiego ustawodawstwa socjalnego), która ustanowiła system ubezpieczeń dla robotników w razie choroby, wypadku, macierzyństwa i bezrobocia.
Podczas I wojny światowej
Podczas I wojny światowej został V 1915 ministrem uzbrojenia, a VII 1916 — ministrem wojny w koalicyjnym rządzie Asquitha; znacznie poprawił zaopatrzenie armii w broń i amunicję; XII 1916, wraz z przywódcami Partii Konserwatywnej, doprowadził do dymisji Asquitha i objął urząd premiera (co zapoczątkowało podział wśród liberałów na zwolenników Asquitha i Lloyda George’a). Zdynamizował i usprawnił pracę rządu: utworzył kilkuosobowy gabinet wojenny pod swym kierownictwem; wymusił na Admiralicji organizowanie konwojów chroniących flotę handlową przed okrętami niemieckimi; IV 1918 doprowadził do powołania naczelnego dowódcy sił alianckich (F. Foch). Przyczynił się do zwycięstwa zachodnich aliantów nad Niemcami. Jako jeden z głównych uczestników paryskiej konferencji pokojowej 1919–20, starał się powstrzymać wzrost znaczenia Francji w Europie i dalsze osłabianie Niemiec; uważał, że surowe warunki pokoju mogą grozić wywołaniem w Niemczech rewolucji. Przeciwstawiał się francuskim żądaniom wobec Niemiec; sprzeciwiał się też postulatom Polski w sprawie jej granic zachodnich (Górny Śląsk), północnych (Gdańsk, Warmia) oraz wschodnich (Galicja) i doprowadził do odrzucenia propozycji przyznania Polsce całego Górnego Śląska i Gdańska.
Po wojnie
W 1921 zainicjował rokowania z irlandzkimi przywódcami niepodległościowymi, zakończone utworzeniem Wolnego Państwa Irlandzkiego. Opowiadał się za ekonomiczną rekonstrukcją Europy z udziałem Niemiec i Rosji sowieckiej, doprowadzając 1922 do konferencji w Genui. Po 1918 był w rządzie coraz bardziej uzależniony od konserwatystów, którzy ostatecznie (X 1922) zerwali koalicję, zmuszając go do ustąpienia z funkcji premiera. Stał nadal na czele jednej z frakcji liberałów; 1926–31 był przywódcą zjednoczonej, ale słabnącej partii. Okazywał uznanie dla rządów A. Hitlera, lecz w końcu 1938 skrytykował politykę appeasement. Zmarł 26 III 1945 w Llanystumdwy (północna Walia).
Napisał Wspomnienia wojenne (t. 1–6 1933–36, wydanie polskie t. 1–3 1938) i Prawdę o Traktacie Wersalskim (1938, wydanie polskie 1939).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia