Lessing Gotthold Ephraim

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Lessing

[ḷsıŋ]

Gotthold Ephraim , ur. 22 I 1729, Kamjenc (niem. Kamenz), Łużyce, zm. 15 II 1781, Brunszwik,

niem. pisarz, krytyk literacki i teatr., filozof;

najwybitniejszy przedstawiciel literatury niem. oświecenia; przełomem w rozwoju dramatu niem. stał się napisany prozą dramat Miss Sara Sampson (1755, wyd. pol. 1959), nawiązujący do ang. tragedii mieszczańskiej; Minna von Barnhelm (1767, wyst. pol. 1778) jest pierwszą niem. klas. komedią nar., a Emilia Galotti (1772, wyst. pol. 1790) — tragedią wprowadzającą bohatera mieszczańskiego, przeciwstawionego despotyzmowi i amoralności książąt; szczytowym osiągnięciem w twórczości L. jest dramat Natan mędrzec (1779, wyst. pol. 1877), głoszący idee tolerancji religijnej. Swe artykuły kryt. publikował w wyd. 1759–65 piśmie „Briefe die neueste Literatur betreffend”; w rozprawie Laokoon, czyli O granicach malarstwa i poezji (1766, wyd. pol. 1962) wykazał odrębność tych dziedzin sztuki; w wyniku współpracy L. z teatrem w Hamburgu powstała Dramaturgia hamburska (t. 1–2 1767–69, wyd. pol. 1956), zbiór recenzji teatr., wzbogaconych o rozważania teoretycznolit. i estetyczne, dotyczące gł. interpretacji pojęcia tragedii; L. występował w nich przeciw wpływom klasycyzmu fr. w teatrze, zalecając wzory ang., zwłaszcza twórczość W. Szekspira; najwybitniejszym utworem historiozoficznym L. są dialogi masońskie Ernst i Falk. Rozmowy dla wolnomularzy (1778–80, wyd. pol. 1959), w których krytycznie analizował ideę wolnomularską w XVIII w.; pol. wybór Dzieła wybrane (t. 1–3 1959).