Lelewel Joachim
 
Encyklopedia PWN
Lelewel Joachim, ur. 22 III 1786, Warszawa, zm. 29 V 1861, Paryż,
polski historyk, numizmatyk, bibliograf, polityk.
Kalendarium
Urodził się 22 III 1786 w Warszawie. Joachim studiował na Uniwersytecie Wileńskim. W latach 1815–18 był zastępcą profesora historii na tymże uniwersytecie, 1819–21 — zastępcą profesora bibliografii na Uniwersytecie Warszawskim, 1821–24 — profesorem historii na Uniwersytecie Wileńskim. W 1820 doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1818 był członkiem TPN w Warszawie. W 1824 został usunięty z Uniwersytetu Wileńskiego przez władze rosyjskie, powrócił wówczas do Warszawy. Od 1828 był posłem na sejm Królestwa Polskiego; w czasie powstania listopadowego 1830–31 zajmował stanowisko centrystyczne, XII 1830 członek Wydziału Wykonawczego Rady Administracyjnej, I–VII 1831 — Rządu Narodowego, prezes Towarzystwa Patriotycznego. W sejmie krytykował rządowy projekt oczynszowania chłopów w dobrach narodowych jako nie dający chłopom własności, jednak sam z hasłem uwłaszczenia nie wystąpił. Od X 1831 na emigracji w Paryżu, stanął na czele Komitetu Narodowego Polskiego, wziął udział w organizowaniu wyprawy J. Zaliwskiego. W 1832 był przywódcą tajnej organizacji Zemsta Ludu. W VII 1833 został wydalony z Francji, osiadł w Brukseli. W latach 1834–35 w Młodej Polsce; twórca i 1837–46 ideolog Zjednoczenia Emigracji Polskiej, rzecznik ustroju republikańskiego. Od 1846 w Towarzystwie Demokratycznym Polskim. W 1847 wiceprezes Międzynarodowego Towarzystwa Demokratycznego; po upadku Wiosny Ludów 1848, otoczony powszechnym szacunkiem, wycofał się z czynnego życia politycznego. Zmarł 29 V w Paryżu.
Badania naukowe
Badaniami swymi objął wszystkie dziedziny historii: starożytność — Dzieje starożytne (1818), Badania starożytności we względzie geografii (1818, z atlasem), Dzieje starożytne Indii (1820), Pythéas de Marseille et la géographie de son temps (1836), Narody na ziemiach słowiańskich przed powstaniem Polski (1853); średniowiecze pol. i powszechne — Historyczny rozbiór prawodawstwa polskiego cywilnego i kryminalnego do czasów jagiellońskich (1827), Dzieje Litwy i Rusi aż do unii z Polską w Lublinie (1839), Géographie du Moyen-Âge (t. 1–5 1839–57); czasy nowoż. i najnowsze — Panowanie Stanisława Augusta (1818), Historyczna paralela Hiszpanii z Polską w w. XVI, XVII, XVIII (napisana 1820, wyd. 1831), Trzy konstytucje polskie 1791, 1807, 1815 (1831). Opracował całość dziejów Polski w kilku ujęciach: Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane (1829), z kontynuacją Polska odradzająca się (1837), Geografia. Opisanie krajów polskich (1858), Historia polska do końca panowania Stefana Batorego (1863), Histoire de Pologne (t. 1–2 1844, wyd. pol.: Uwagi nad dziejami Polski i ludu jej 1855). Sięgał też chętnie do historii powszechnej, opublikował pionierski w historiografii pol. Wykład dziejów powszechnych (t. 1–4 1850).
Metodologia badań
W swoich pracach stosował republikańską wykładnię dziejów Polski, za których naczelną zasadę uważał ideę gminowładztwa, w czym widział źródła swoistości rozwojowej narodu; poglądy jego miały wielki wpływ na demokratów pol. w XIX w. Proces dziejowy przedstawiał w ujęciu społ. i całościowym, uwzględniając wszystkie dziedziny życia narodu, w czym zbliżał się do najlepszych eur. historyków. Nie opowiedział się za żadną ze współcz. mu historiozofii, jednak przejął wiele z idei oświecenia (racjonalizm, laicyzm) i romantyzmu (historyzm, stosunek do spraw nar.). Należy do twórców nauk pomocniczych historii, zyskał sławę jednego z najlepszych numizmatyków europejskich: Numismatique du Moyen-Âge (t. 1–3 1835). Wiele uwagi poświęcił metodologii badań, zapoczątkowując ten typ refleksji w polskiej historiografii: Historyka (1815). Jego główne prace wydano w zbiorze: Polska, dzieje i rzeczy jej (t. 1–13 i 16–20 1851–68) oraz w wydaniu kryt.: Dzieła (t. 1–8 i 10 1957–72); ukazały się też jego Listy emigracyjne... (t. 1–6 1948–56, oprac. H. Więckowska).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia