Lanckorońscy,
rodzina herbu Zadora, pochodząca ze wsi Brzezie k. Bochni;
Lanckorońscy
Encyklopedia PWN
od nazwy tej wsi pisali się „z Brzezia”, nazwisko Lanckoroński przyjęli w XVI w. Pierwszym jej wybitnym przedstawicielem był Przedbor, data ur. nieznana, zm. między 1378 a 1388, od 1375 lub 1376 marszałek Królestwa. Jego syn, Zbigniew, był dyplomatą, od 1399 marszałkiem Królestwa, jeden z gł. doradców Władysława Jagiełły. Dwaj synowie Zbigniewa: Mikołaj, data ur. nieznana, zm. 1461, początkowo w opozycji wobec tronu, od 1440 marszałek Królestwa, związany z żoną Jagiełły, królową Zofią, potem ważna postać w otoczeniu Kazimierza IV Jagiellończyka; dzięki hojności króla zgromadził znaczną fortunę, oraz Jan, data ur. nieznana, zm. 1450, od 1448 marszałek nadworny, byli praojcami 2 gałęzi rodu. Ze starszej pochodzili: Stanisław, data ur. nieznana, zm. 1489, syn Mikołaja, dyplomata, marszałek nadworny od 1480; jego 3 synowie: Mikołaj, data ur. nieznana, zm. 1520, burgrabia krak., Stanisław, ur. ok. 1465, zm. między 15 VII a 21 X 1535, jeden z gł. wykonawców polityki południowo-wschodniej Zygmunta I Starego, wojewoda podolski, później sandomierski, oraz Przecław, data ur. nieznana, zm. 1531, organizator obrony, przy pomocy Kozaków, Kresów; Stanisław, ur. ok. 1585, zm. 1617, wojewoda podolski; Stanisław, data ur. nieznana, zm. przed 19 II 1657, jeden z regimentarzy wojsk walczących z Kozakami (1649–50); wyróżnił się w obronie Zbaraża (1649) i w bitwie pod Beresteczkiem (1651), wojewoda bracławski, potem ruski i hetman polny koronny, jeden z dowódców podczas tzw. potopu (1655–60). Z młodszej gałęzi rodu, do połowy XVI w. używającej nazwiska Wodzisławski, pochodzili: Krzysztof, data ur. nieznana, zm. 1591, kasztelan radomski, senior kalwińskiego Kościoła małopol., jeden z przywódców protestantów; Wespazjan, ur. ok. 1612, zm. 1677, dyplomata, zwolennik reform proponowanych przez królową Ludwikę Marię, biskup kamieniecki; Maciej, ur. 1723, zm. 1789, wojewoda bracławski, ponownie podniósł znaczenie rodziny, uzyskał tytuł hrabiowski; Antoni, ur. 1760, zm. 1830, działacz polityczny, zwolennik Konstytucji 3 maja 1791, później marszałek sejmu stanowego galicyjskiego; Marianna ze Świdzińskich, ur. 1737, zm. 1826, bratowa Macieja, działaczka charytatywna w Warszawie; Karol, ur. 4 XI 1848, zm. 15 VII 1933, mecenas i kolekcjoner sztuki, podróżnik, organizator wypraw nauk. na Bliski Wschód; Karolina, ur. 11 VIII 1898, zm. 25 VIII 2002, profesor historii sztuki, współzałożycielka (1945) i przewodnicząca Pol. Inst. Hist. w Rzymie.
Krzysztof Chłapowski
