Kyzyłbaszowie

Kyzyłbaszowie

[tur. kızılbaş ‘czerwona głowa’],

federacja 8–9 koczowniczych plemion tureckich z Syrii, wschodniej Anatolii i gór Armenii (należeli do niej m.in. Kadżarowie i Afszarowie) oraz irańskich z Tałyszu, uznających za duchowych przewodników szejchów — skrajnie szyickie bractwo safawidzkie;

po dojściu do władzy Safawidów pozycję szejchów, którym należało się bezwględne posłuszeństwo, zajęli szachowie z tej dynastii, dzięki czemu aż do reform Abbasa I Wielkiego K. stanowili militarną podporę państwa, a Irańczycy zostali zepchnięci do roli administratorów; uprzywilejowana pozycja K. hamowała modernizację państwa; Tahmasp I (1524–76), aby ich osłabić, brał do wojska chrześc. jeńców wziętych w wojnach na Kaukazie (1540–41 i 1553–54), tworząc z nich perską odmianę janczarów; K. utracili ostatecznie dominującą pozycję po reformach wojsk. szacha Abbasa I.