Kwidzyn

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Kwidzyn,

m. powiatowe w województwie pomor., na pograniczu Pojezierza Iławskiego i Doliny Kwidzyńskiej, nad Liwą.

Ludność miasta: ogółem — 38,4 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 1 747,5 os/km² (2019)

Powierzchnia: 22 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 18°55′E, szerokość geograficzna: 53°44′N

Prawa miejskie: nadanie praw — ok. 1254

Oficjalne strony WWW: portal.kwidzyn.pl

Zakłady celulozowo-papiernicze (największe w Polsce, uruchomione 1981), przemysł elektroniczny i elektrotechniczny, spoż., drzewny, metal., gospodarstwo rybackie; stado ogierów (z zakładem treningowym). Na wschód od K. rezerwat florystyczny (ścisły) Kwidzyńskie Ostnice.

Historia.

Osada pruska na wyspie wiślanej pod nazwą Kwedin, 1233 zajęta przez Krzyżaków, którzy zał. tu punkt wypadowy i osadę pod nazwą Marienwerder; prawa miejskie 1254 (po 1233?); 1285–1587 siedziba biskupstwa pomezańskiego; 1440 miejsce założenia Związku Pruskiego; po wojnie trzynastoletniej (1454–66) pozostał w państwie krzyżackim, od 1525 w Prusach Książęcych, dzielił ich losy polit.; ośr. handlu wiślanego; 1765 Fryderyk II Wielki zał. tu komorę celną, narzucając bezprawnie uciążliwe cło na towary pol. spławiane do Gdańska; w końcu XIX w. połączenie kol.; 1920 objęty plebiscytem (1919 siedziba Warmińskiego Kom. Plebiscytowego) pozostał w granicach Niemiec; w okresie międzywojennym mimo prześladowań (zwłaszcza po 1933) ośr. pol. organizacji kult.-oświat. (m.in. pol. gimnazjum 1937–39); VIII 1939 represje władz niem. wobec mieszkańców Kwidzyna; od 1945 w Polsce. W Prusach od 1815 siedziba rejencji; do 1975 i od 1999 siedziba powiatu.

Zabytki.

Zespół zamkowo-katedralny kapituły pomezańskiej: got. katedra, ob. kościół parafialny (prezbiterium 1320–30, korpus z wieżą 1344–3. ćwierć XIV w., nadbudowa wieży XV w.); sprzężony z katedrą zamek (ok. 1322–1347) z krużgankiem (po 1350) i danskerem (1384), częściowo rozebrany (1798), częściowo rekonstruowany (1855–75); w zamku muzeum; pałac Fermora, tzw. pałac Regencji (1757–63, rozbudowa XVIII/XIX w.); neogot. kościół parafialny Św. Trójcy (1846–58, wieże 1886).