Krupp AG, koncern Kruppa,
niemiecki koncern przemysłowy,
Krupp AG
Encyklopedia PWN
powstały z założonej 1811 przez F. Kruppa odlewni stali, pozostający własnością jego spadkobierców do 1967, z siedzibą w Essen. Rozkwit firmy nastąpił dzięki jej zaangażowaniu (1850) w produkcję zbrojeniową: 1853 — armat, 1890 — płyt pancernych dla okrętów wojennych, później łodzi podwodnych oraz czołgów. Liczba zatrudnionych: 1824 — 20 osób, 1846 — 140, 1887 — 21 tysięcy, 1902 — 43 tysiące. W 1903 fabrykę przekształcono w spółkę akcyjną pod nazwą Fried. Krupp AG o kapitale zakładowym w wysokości 160 mln marek. Do 1914 spółka produkowała uzbrojenie dla ponad 50 państw. W czasie I wojny światowej Krupp AG zatrudniał do 165 tysięcy osób, w tym jeńców wojennych, a jego czysty zysk wyniósł 430 mln marek, majątek zwiększył się zaś czterokrotnie. W III Rzeszy, wbrew traktatowi wersalskiemu, Krupp AG rozwijał produkcję zbrojeniową. W czasie II wojny światowej przejął przedsiębiorstwa w Czechosłowacji, Polsce, Francji, Holandii, ZSRR, Grecji; zatrudniał ok. 250 tysięcy robotników, w tym przeciętnie 100 tysięcy przymusowych, spośród których ponad 70 tysięcy straciło życie. Także w Auschwitz zbudował zakład zbrojeniowy. W 1943, na podstawie decyzji A. Hitlera, Alfried Krupp stał się jedynym właścicielem zakładów, do których należało wówczas 110 wielkich firm w Niemczech i 25 za granicą. W 1945 wartość majątku K. AG oceniono na 1,3 mld marek. W 1953, decyzją aliantów, Alfried Krupp musiał sprzedać 75% swoich udziałów w firmie. Szybko jednak odzyskał pozycję czołowego producenta stali i nie zaprzestał produkcji zbrojeniowej; rozwijał ekspansję na nowe tereny, budując m.in. kompletne przedsiębiorstwa, zakłady budowy maszyn, stalownie, m.in. w Brazylii, Wenezueli, Indiach. W 1965 trudności finansowe zmusiły koncern do zwrócenia się o pomoc do państwa i niemieckich banków, które w zamian wprowadziły swych przedstawicieli do jego gremiów kierowniczych. W 1967 Alfried Krupp utworzył fundację swego imienia, której przekazał majątek firmy. W 1968 zakłady przekształcono w spółkę Fried. Krupp GmbH (od 1992 spółka akcyjna). W 1992, po połączeniu z Hoesch AG, powstał nowy koncern Fried. Krupp AG Hoesch-Krupp. W 1999 nastąpiła fuzja z częścią Thyssen AG, zajmującą się produkcją stali, i powstała spółka joint venture pod nazwą ThyssenKrupp AG.
Stanisław Kania
Bibliografia
A. Liebfeld Kruppowie, Warszawa 1962;
W. Manchester Arsenał Kruppów, Warszawa 1968.
H.M. Maschke Das Krupp Urteil und das Problem der Plunderung, Göttingen 1951;
G. Young The Rise and Fall of Alfried Krupp, London 1960;
P. Batty The House of Krupp, London 1966;
D.M. Fritz Die Stahlgiganten. Alfried Krupp und Berthold Beitz, Frankfurt am Mein 1990;
R. Liedtke Wem gehört die Republik? Die Konzerne und ihre Verflechtungen ’97, Frankfurt am Mein 1996.
