Kraków, klasztor i kościół Paulinów pw. Św. Michała Archanioła i Św. Stanisława
 
Kraków, klasztor i kościół Paulinów pw. Św. Michała Archanioła i Św. Stanisława
rodzaj budowli — klasztor i kościół
architekci — Antoni Müntzer, Antonio Solari
daty — 1733–1751
lokalizacja — Kraków, Skałka
Barokowe sanktuarium patrona Polski, wzniesione w miejscu gotyckiej świątyni fundacji Kazimierza III WielkiegoJana Długosza.
Skałka, niewielki wzgórze nadwiślańskie, położone na skraju Kazimierza, związane jest z tragiczną śmiercią biskupa krakowskiego, Stanisława ze Szczepanowa. Hierarcha, pozostający w ostrym sporze z ówczesnym królem Bolesławem II Śmiałym, zginął tu z rąk rycerzy królewskich (1079). Jego porąbane na części ciało miało zrosnąć się w cudowny sposób. W czasach rozbicia dzielnicowego widziano w tym zapowiedź przezwyciężenia podziału kraju. W połowie XIII w. biskupa-męczennika wyniesiono na ołtarze (1253), stał się on obok Św. Wojciecha głównym patronem Polski. Ze Skałką związał się jeden z elementów ceremoniału koronacyjnego polskich władców — w przeddzień koronacji odbywali oni pielgrzymkę z Wawelu do miejsca śmierci Biskupa Stanisława. Obok świątyni znajduje się sadzawka, nazywana kropielnicą Polski, dziś ozdobiona kamiennymi orłami.
Twórca miasta Kazimierza — jego imiennik zwany Wielkim, wzniósł tu niewielki gotycki kościół pw. Św. Michała. Ponad sto lat później kanonik Jan Długosz, nauczyciel dzieci królewskich i historyk, osadził na Skałce paulinów (1472), która stała się po Jasnej Górze dla tego zakonu najważniejszym klasztorem. Zachowany do dzisiaj barokowy kościół powstał w epoce saskiej, wzniesiony w latach 1733–51 przez architektów Antoniego Müntzera i Antoniego Solariego. Müntzer pochodził ze Śląska, stąd świątynię cechuje wiele form charakterystycznych dla późnobarokowej architektury monarchii habsburskiej. Dwuwieżowa, trójnawowa bazylika zachowała do dzisiaj bogate wyposażenie i wystrój wnętrza.
Od 1880 r. dolna krypta kościoła zaczęła pełnić rolę narodowego sanktuarium Polaków — Panteonu sławy. Obok Jana Długosza spoczęli tu m.in.: Adam Asnyk, Józef Ignacy Kraszewski, Jacek Malczewski, Czesław Miłosz, Wincenty Pol, Ludwik Solski, Karol Szymanowski, Stanisław Wyspiański.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Kraków, klasztor i kościół Paulinów pw. Św. Michała Archanioła i Św. Stanisława fot. L. Zielaskowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Monstrancja z klasztoru Paulinów na Skałce, Kraków, 1706fot. W. Kryński/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kraków, Skałka — zespół klasztorny Paulinów fot. B. Kędzierzawska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kraków, kościół na Skałce fot. M. Kowalewski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia