Korolow Siergiej P.
 
Encyklopedia PWN
Korolow Siergiej P., ur. 12 I 1907, Żytomierz, zm. 14 I 1966, Moskwa,
rosyjski specjalista w dziedzinie techniki rakietowej i astronautyki.
Kalendarium
Urodził się 12 I 1907 w Żytomierzu. Dzieciństwo i młodość spędził w Odessie i Kijowie. Zafascynowany rodzącym się dopiero lotnictwem, 1924 wstąpił na politechnikę kijowską, a po dwóch latach przeniósł się do Moskiewskiego Instytutu Technicznego, który ukończył 1929. Pracę dyplomową — projekt lekkiego dwumiejscowego samolotu SK-4 — Korolow tworzył pod kierunkiem Andrieja Tupolewa.
Pierwsze prace
Jeszcze w okresie kijowskich studiów Korolow skonstruował swój pierwszy szybowiec. Na początku lat 30. pochłonęła go budowa rakiet. Początkowo zajmował się nią amatorsko, działając w Moskiewskim Zespole Badawczym Ruchu Odrzutowego (MosGIRD), kierowanym przez Fridricha Candera, a po śmierci Candera stanął na czele Zespołu. Latem 1933 pomyślnie odpalono pierwsze rakiety: hybrydową GIRD-09 i pierwszą rakietę na paliwo ciekłe — GIRD-X. Jesienią tegoż roku MosGIRD połączył się z leningradzkim Laboratorium Dynamiki Gazów (GDL), tworząc Instytut Naukowo-Badawczy Napędu Odrzutowego (RNII), który skupił najwybitniejszych specjalistów w nowej dziedzinie techniki.
Siergiej Korolow wraz ze współpracownikami z RNII przystąpił do projektowania uskrzydlonych rakiet i szybowca rakietowego. W 1934 opublikował Lot rakietowy w stratosferze. Rosja Radziecka stała się trzecim ośrodkiem budowy rakiet, obok USA i Niemiec. Jednak represje stalinowskie w dużym stopniu zniweczyły dorobek rosyjskich konstruktorów rakietowych. W 1937 ofiarą czystki padł marszałek Michaił Tuchaczewski, patron RNII, rok później — kierownictwo instytutu; Korolow otrzymał wyrok 10 lat więzienia za „udział w antyradzieckiej organizacji kontrrewolucyjnej”.
Początkowo trafił do obozu pracy na Kołymie, w 1940 został umieszczony w moskiewskim więzieniu o stosunkowo łagodnym rygorze, w którym specjaliści różnych dziedzin wykonywali prace naukowo-doświadczalne na zlecenie władz. Korolow trafił do zespołu Tupolewa i został włączony do prac nad lekkim bombowcem Tu-2. W 1942 przeniesiono go do Kazania, gdzie w podobnych warunkach konstruował rakiety przyspieszające start bombowców. W VIII 1944 został zwolniony z więzienia, pozostał jednak w Kazaniu do wiosny 1945, pracując nadal nad rakietowymi przyspieszaczami samolotów.
Rekonstrukcja V-2
We IX 1945 Korolow został wcielony do Armii Czerwonej i wysłany do Niemiec w celu badania hitlerowskiej broni rakietowej (V-2). Radzieccy eksperci rakietowi utworzyli w Niemczech instytut RABE, który miał za zadanie odtworzenie dokumentacji technicznej V-2, a następnie rozpoczęcie produkcji tych rakiet w ZSRR. Kopia rakiety V-2 o nazwie R-1 stworzona pod kierunkiem Korolowa została odpalona po raz pierwszy z poligonu Kapustin Jar nad Wołgą 18 X 1947.
Rosyjscy konstruktorzy dążyli do zwiększenia zasięgu, celności i masy przenoszonego ładunku. Rakieta V-2 miała zasięg 300 km i przenosiła około tony ładunku wybuchowego. W 1950 pomyślnie odpalono rakietę R-2, która miała dwukrotnie większy zasięg, a 1953 — rakietę R-5 o zasięgu 1200 km. Korolow starał się również wykorzystać swoje rakiety do celów naukowych, powstawały więc równolegle z wojskowymi rakiety geofizyczne: W-1, W-2, W-5, które wynosiły aparaturę naukową i zwierzęta doświadczalne na wysokość odpowiednio 100, 200 i 500 km.
Najważniejsze własne konstrukcje
Władze radzieckie po uzyskaniu własnej bomby wodorowej w X 1953 określiły parametry przyszłej rakiety międzykontynentalnej — miała ona przenosić ładunek 5 ton na odległość 8 tysięcy km, a jej masę startową szacowano na ok. 300 ton. Rakieta o masie 10-krotnie większej od swej poprzedniczki musiała być oparta na zupełnie nowej technologii, wymagała też nowego poligonu. W latach 1953–57 zespół Korolowa pracował nad nową rakietą, która otrzymała nazwę R-7. Zbudowano dla niej specjalny poligon w Kazachstanie, nazwany potem Bajkonurem.
Dwustopniowa rakieta R-7 miała masę startową 270 t i w pierwszym udanym starcie 21 VIII 1957 przeniosła ładunek o masie 5,4 t z Kazachstanu nad Kamczatkę. Dzięki Korolowowi Rosjanie pierwsi uzyskali rakietę międzykontynentalną. R-7, po niewielkiej modyfikacji, mogła wynosić satelity w kosmos. To właśnie rakieta Korolowa 4 X 1957 rozpoczęła nową erę w dziejach ludzkości, wynosząc pierwszego sztucznego satelitę Ziemi — Sputnik.
Propagandowy sukces Sputnika w świecie był ogromny, Nikita Chruszczow zaczął domagać się od Siergieja Korolowa kolejnych startów i stałego wyprzedzania Amerykanów w wyścigu kosmicznym. Nie szczędził pieniędzy na rakiety, statki kosmiczne i sondy, a ich twórcy zyskali wielkie przywileje. Korolow 1957 został zrehabilitowany, otrzymał doktorat i nagrodę leninowską, 1958 został członkiem Akademii Nauk ZSRR, a 1959 otrzymał od rządu luksusowo wyposażony dom w stołecznej dzielnicy Ostankino.
Rakieta R-7 pozwoliła umieścić na orbicie pierwszego satelitę ze zwierzęciem doświadczalnym (Sputnik-2), pierwszy statek załogowy Wostok, pierwszy statek z załogą wieloosobową Woschod, a po dodaniu trzeciego stopnia wysyłać sondy w kierunku Księżyca, Wenus i Marsa. Rakieta oparta na konstrukcji R-7 do dziś wynosi rosyjskie statki załogowe Sojuz oraz ładunki o masie do 7 t. Dotychczas odbyło się ponad 1700 startów różnych wersji tej rakiety.
Szczególnie efektownym zwycięstwem Korolowa w rywalizacji z USA było wysłanie pierwszego człowieka na orbitę wokół Ziemi. Rakieta Korolowa (o udźwigu ponad 5 t) wyniosła pierwszy załogowy statek Wostok na orbitę i 12 IV 1961 Jurij Gagarin okrążył Ziemię. Zespół Korolowa zaprojektował księżycową rakietę N-1, lądownik księżycowy Ł-3 i statek macierzysty, który przetrwał do dziś w postaci Sojuza, jednak tę rywalizację Rosjanie przegrali. Gdy 20 VII 1969 Amerykanie stanęli na Księżycu, Korolow nie żył już od 3 lat. Zmarł 14 I 1966 (na stole operacyjnym) w Moskwie. Urna z jego prochami spoczęła w murze kremlowskim.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Kosmodrom Bajokonur, rakieta Sojuz TMA-7fot. NASA
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia