Koniecpolscy

Koniecpolscy,

rodzina szlachecka herbu Pobóg.

Znana już w XIV w., potęgę rodu stworzył Jakub, data ur. nieznana, zm. 1430, po śmierci Ludwika Węgierskiego przywódca zwolenników Władysława Jagiełły w woj. sieradzkim, od 1393 wojewoda sieradzki, miał udział w odnowieniu Akad. w Krakowie, jego żona była wychowawczynią synów Jagiełły i królowej Zofii Holszańskiej. Jan, zw. Taszka, data ur. nieznana, zm. 1455, syn Jakuba, związany z bp Z. Oleśnickim, kanclerz od 1433, po śmierci Jagiełły jeden z „opiekunów” Królestwa Pol. podczas małoletności jego syna, był politykiem aktywnym zwłaszcza w sprawach węgierskich i pruskich, bliskim współpracownikiem Kazimierza IV Jagiellończyka. Drugi syn Jakuba, Przedbór, data ur. nieznana, zm. 1460, kasztelan sandomierski, był doradcą króla w sprawach Rusi i jej pogranicza. W następnych pokoleniach K. mieli znaczenie tylko regionalne, rangę rodu podniósł Aleksander, data ur. nieznana, zm. 1609, związany z J. Zamoyskim, przez małżeństwo posiadacz dóbr na Podolu, wojewoda podolski, następnie sieradzki, zgromadził znaczny majątek. Pomnożył go wielokrotnie jego syn, Stanisław, ur. ok. 1594, zm. 1646, zięć i protegowany S. Żółkiewskiego, hetman wielki koronny i kasztelan krak., od 1632 jedna z najpotężniejszych i najbogatszych osób w Rzeczypospolitej. Jego młodsi bracia: Krzysztof, data ur. nieznana, zm. 1657 lub 1660, wojewoda bełski, i Jan, data ur. nieznana, zm. 1661, wojewoda sieradzki, byli mało aktywni w życiu publicznym. Jego jedyny syn, Aleksander, ur. 1620, zm. 1659, wojewoda sandomierski; przez bezwzględne potraktowanie B. Chmielnickiego przyczynił się do jego rebelii; pod Piławcami (1648) skompromitował się jako dowódca, ale wyróżnił podczas obrony Zbaraża (1649) i pod Beresteczkiem (1651). Jego jedyny syn, Stanisław, data ur. nieznana, zm. 1682, kasztelan krak., jako siostrzeniec bezpotomnie zmarłego J. Zamoyskiego prowadził wieloletni, zakończony porażką, spór z boczną linią Zamoyskich o przejęcie ordynacji; był silnie związany z J. Sobieskim i jego rodziną, olbrzymi majątek przekazał testamentem swemu bliskiemu krewnemu Janowi Aleksandrowi, zm. 1719, wojewodzie bracławskiemu, następnie sieradzkiemu, ostatniemu z rodu.

Krzysztof Chłapowski