Kętrzyn,
m. powiatowe w województwie warmińsko-mazurskim, na skraju Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Sępopolskiej, nad rz. Guber.
Kętrzyn
Encyklopedia PWN
rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Ludność miasta: ogółem — 27,2 tys. mieszkańców (2019)
Gęstość zaludnienia: 2 721,2 os/km2 (2019)
Powierzchnia: 10 km2
Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 21°23′E, szerokość geograficzna: 54°05′N
Prawa miejskie: nadanie praw — 1357
Oficjalne strony WWW: www.ketrzyn.com.pl
Historia. Ślady osadnictwa od okresu młodszego paleolitu; terytorium pruskiego plemienia Bartów; stare osiedle Prusów-Rast; w XIV w. opanowane przez Krzyżaków; wokół wzniesionej przez nich strażnicy powstało osiedle o charakterze miejskim pod nazwą Rastenburg (pol. Rastembork); prawa miejskie 1357 i ponownie 1378; w XV w. czł. Związku Pruskiego; na mocy pokoju tor. 1466 pozostał w państwie krzyżackim, od 1525 w Prusach Książęcych, dzielił ich losy polit.; w XVI w. napływ ludności pol. z Mazowsza; ośr. polskości na Mazurach (m.in. szkoła pol., od XIX w. gimnazjum); do XVIII w. charakter rzemieślniczy, od końca XIX w. rozwój przemysłu, gł. spoż. (napływ ludności niem.); 1868 połączenie kol. z Giżyckiem. W czasie II wojny światowej w pobliżu Kętrzyna kwatera Hitlera (Gierłoż); w działaniach wojennych zniszczony w ok. 50%; od 1945 w Polsce, odbud.; XVIII w.–1975 i od 1999 siedziba powiatu; od 1946 obecna nazwa na cześć W. Kętrzyńskiego.
Zabytki. Gotycki kościół (XIV w., rozbudowa 1470 i po 1500), got. zamek krzyżacki (ok. 1370, przebudowa XVII w., odbud. 1967 — ob. muzeum), mury miejskie (XIV w., częściowo rekonstruowane 1958–62), neogot. loża masońska (1810).
