Karangiọzis
 
Encyklopedia PWN
Karangiọzis,
gr. lud. teatr cieni.
Istniał od XVI w. na terenach imperium osmańskiego, przejęty przez Greków od Turków; pierwsze poświadczone przedstawienie na ziemiach gr. 1852 w Atenach; szczyt rozwoju — od 2. poł. XIX w. do II wojny światowej, pod koniec XX w. renesans K. Spektakl wymaga źródła światła i płóciennego ekranu, na którym pojawiają się cienie figurek z tektury lub pergaminu, poruszanych przez aktora, będącego jednocześnie autorem tekstu (w przeważającej części opartego na improwizacji ruchu, piosenek, muzyki) i odtwórcą wszystkich ról; do najlepszych wykonawców należeli: M. Ksanthos, A. Molas, K. Manos, Ch. Charidhimos oraz S. i E. (ojciec i syn) Spatharisowie. Sceneria K. (chata Karangiozisa po jednej i pałac paszy po drugiej stronie) oraz postacie są tradycyjne: gł. protagonista — długoręki garbus, Grek Karangiozis, wiecznie głodny biedak, niepoprawny błazen, łgarz o złotym sercu, spryciarz wychodzący cało z każdej opresji; jego towarzysz, tchórz Chadziawatis; Barbajorghos, gr. prostoduszny wieśniak, a także galeria typowych przedstawicieli miasta i wysp, władz tureckich (wezyr, pasza), cudzoziemców, postaci mitol., z ulubionym w tradycji lud. Aleksandrem III Wielkim. Fabuły są oparte na podaniach lud., mitach antycznych (np. Alkestis), dziejach Grecji oraz sytuacjach codziennych (Karangiozis lekarz, Karangiozis kosmita), z mnóstwem rubasznych dowcipów, aluzji polit. i lokalnych plotek. Fenomen K. pozostaje jednym z najoryginalniejszych rodzimych tworów kultury nowoż. Grecji. Pierwsze przedstawienie K. w Polsce dał aktor J. Melisinos w warsz. Akad. Teatr. im. A. Zelwerowicza (2000).
Małgorzata Borowska
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia