Junkers Hugo

fot. zbiory T. Malinowskiego

Junkers Hugo , ur. 3 II 1859, Rheydt, zm. 3 II 1935, Gauting k. Monachium,

niemiecki pionier lotnictwa, konstruktor lotniczy, wynalazca, przemysłowiec.

Urodził się 3 II 1859 w Rheydt. Hugo był synem młynarza. Studia wyższe rozpoczął w Berlinie, kontynuował w Karlsruhe, a zakończył w Wyższej Szkole Technicznej w Aachen (1883), w której 1887 (jako profesor) objął katedrę termodynamiki; stanowisko to piastował do 1912. Jesienią 1888 przyjechał do Dessau i pozostał tam przez 54 lata. Początkowo pracował nad silnikami spalinowymi jako asystent dyrektora technicznego Continental Gasgesellschaft. W 1892 zbudował silnik spalinowy z przeciwsobnymi tłokami o mocy 73,5 kW (100 KM), rok później silnik o mocy 147 kW (200 KM), a w 1908 skonstruował silnik o mocy 110/147 kW (150/200 KM).

W 1895 założył w Dessau firmę produkującą piece gazowe — Junkers & Co, która początkowo zatrudniała 30 pracowników. W 1909 opatentował samolot wolnonośny (latające skrzydło) konstrukcji metalowej. W 1910 zbudował silnik o mocy 735 kW (1000 KM), a 1911 — jako pierwszy w Niemczech — tunel aerodynamiczny (w Wyższej Szkole Technicznej w Aachen). W 1913 założył w Magdeburgu Zakłady Silników Junkersa (Junkers Motorenwerke), które po dwóch latach zostały zamknięte.

Produkcja samolotów

W okresie I wojny światowej Junkers zajmował się produkcją samolotów. W 1915 zbudował pierwszy w Niemczech samolot całkowicie metalowy (J1) z blachy falistej. Był to jednopłatowiec nazywany J1 Blechesel (Blaszany Osioł). Pierwsze trzy loty J1 odbyły się 12 XII 1915 oraz 18 i 19 I 1916. We IX 1917 Junkers zawiązał z Anthonym Fokkerem spółkę, która trwała ponad rok (z końcem wojny Fokker musiał uciekać do Holandii).

24 IV 1919 powstały w Dessau zakłady lotnicze — Junkers Flugzeugwerke A.G. W tym samym roku Junkers założył w Dessau wytwórnię silników — Junkers Motorenbau GmbH (w skrócie Jumo).

24 VI 1919 oblatano pierwszy samolot pasażerski konstrukcji metalowej F13; do 1932 zbudowano 370 egzemplarzy tego samolotu w prawie 60 wersjach. Z początkiem lat 20. Junkers otworzył zakłady lotnicze w Szwecji i w Związku Sowieckim. Kontrakt z rządem w Moskwie (4 XII 1922) opiewał na budowę zakładów oraz produkcję 100 metalowych samolotów, a także zakładów i produkcję silników lotniczych.

Linie lotnicze Junkersa

Aby zapewnić zbyt na wytwarzane przez zakłady samoloty komunikacyjne, 1921 Anthony Junkers uruchomił krajową komunikację lotniczą w Niemczech; był także współorganizatorem linii zagranicznych, m.in. w Ameryce Południowej. Założone 6 I 1926 Niemieckie Linie Lotnicze Lufthansa (Deutsche Lufthansa AG) przejęły linie lotnicze Junkersa oraz użytkowane przez nie samoloty. W 1926 oblatano samolot pasażerski G31, a 1932 budowany seryjnie Ju 52/3m. W 1929 Junkers zaprojektował dwusuwowy wysokoprężny silnik lotniczy z przeciwsobnymi tłokami.

Przejęcie zakładów

W latach 30. XX w. zakłady Junkersa należały do większych wytwórni lotniczych na świecie. Pod naciskiem władz nazistowskich, a szczególnie z powodu bezpodstawnych oskarżeń i niekończących się przesłuchań Junkers załamał się i w X 1933 podpisał akt zrzeczenia się 51 procent udziałów swych zakładów na rzecz państwa. Został także zmuszony do nominacji prezesów przedstawionych mu przez ministra lotnictwa. Oficjalnie podano, że Junkers wycofał się z zarządzania swymi zakładami i powrócił do pracy naukowej. W rzeczywistości był w areszcie domowym. W XII 1933 pozostałe udziały przekazał także na rzecz skarbu państwa. W 1937 wytwórnie samolotów i silników połączono (Junkers Flugzeug-und Motorenwerke AC); w okresie II wojny światowej otrzymały nazwę Junkers-Werke.

Junkers był żonaty i miał dwanaścioro dzieci. Zmarł 3 II 1935 w Gauting koło Monachium, w dniu swych 76. urodzin.

Ważniejsze konstrukcje zakładów Junkersa

J1 (1915) — jednomiejscowy, zbudowany w jednym egzemplarzu; J2 (1916) — jednomiejscowy dolnopłat; J4 (1917) — dwumiejscowy dwupłat, zbudowano 227 egz. do końca wojny w 1918 przekazano wojsku 189 egz.; J7 (1917) — jednomiejscowy dolnopłat; J9 (1918) — jednomiejscowy dolnopłat, dla wojska zbudowano 12 egz.; J11 (1918) — dwumiejscowy, jednosilnikowy dolnopłat na pływakach dla marynarki wojennej (wersja rozwojowa J10); F13 (1919) — jednosilnikowy pasażerski (2 osoby załogi i 4 pasażerów); A20 (1923) — jednosilnikowy dolnopłat pocztowy; G23 (1924) — pierwszy trzysilnikowy (3+10); K30 (1926) — trzysilnikowy bombowy, budowany dla Szwecji; G31 (1926) — trzysilnikowy pasażerski (2+16); W33 (1927) — jednosilnikowy dolnopłat pocztowo-towarowy; K37 (1928) — trzysilnikowy bombowy, budowany w Szwecji, użytkowany przez lotnictwo Japonii; G38 (1929) — czterosilnikowy pasażerski (4+34), a także bombowy — wówczas największy samolot świata — zbudowano jedynie 2 egz.; K47 (1930) — jednomiejscowy samolot myśliwski budowany w Szwecji; Ju 49 (1933) — jednosilnikowy dolnopłat do lotów wysokościowych; Ju 52 (1931) — jednosilnikowy dolnopłat do przewozu towarów (tzw. latający wóz meblowy); Ju 52/3m (1932) — trzysilnikowy wielozadaniowy (2+16) uzytkowany jako transportowy w wielu krajach do lat siedemdziesiątych; Ju 86 (1935) — dwusilnikowy: komunikacyjny, bombowy, rozpoznawczy, wysokościowy; Ju 87 — jednosilnikowy dwumiejscowy do bombardowania z lotu nurkowego, produkowany w kilku wersjach; Ju 88 (1936) — dwusilnikowy bombowy w wersjach: myśliwski dzienny i nocny, rozpoznawczy, do bombardowania z lotu nurkowego, szturmowy; wersje rozwojowe: Ju 188 (1940), Ju 288 (1940), Ju 388 (1943), Ju 488 (1944) czterosilnikowy; Ju 90 (1937) — czterosilnikowy komunikacyjny, transportowy; Ju 290 (1941) — bombowy, transportowy i rozpoznawczy; Ju 390 (1943) — transportowy (3+48 żołnierzy); Ju 248 (1944) — myśliwski rakietowy; Ju 287 (1944) — czterosilnikowy odrzutowy, pierwszy samolot odrzutowy ze skosem skrzydeł do przodu, ciężki bombowy (4,5 t bomb); Ju 635 (1944) — czterosilnikowy dalekiego rozpoznania (załoga 3 osoby). Ponadto w zakładach opracowano wiele projektów samolotów o napędzie odrzutowym, które ze względu na zakończenie II wojny światowej nie zostały zrealizowane.

Samolot pasażerski F 13, montaż (H. Junkers, 1919)

Junkers Ju-52/3m (Niemcy 1931)

Junkers F 13 (Niemcy 1919)

Junkers Ju-87, niemiecki bombowiec nurkujący (1935)