Jarosław

Jarosław, Jarosłạwl,

m. w Rosji, nad górną Wołgą; stolica obwodu jarosławskiego.

ważny ośrodek gosp.; rozwinięty przemysł maszyn., metal., chem. (gumowy, kauczuk syntet.), elektrotechniczny, włók., obuwniczy, odzieżowy, spoż., rafineria ropy naftowej, stocznia rzeczna; ważny węzeł kol. i drogowy; port lotn.; 6 szkół wyższych (w tym uniw., zał. 1969); muzeum.

Historia. Założony ok. 1010 przez ks. Jarosława Mądrego; wzmiankowany 1071 jako gród ziemi rostowsko-suzdalskiej; ośr. rzemieślniczo-handl. na szlaku Morze Bałtyckie–M. Kaspijskie; 1027–1463 stol. księstwa jarosławskiego, wraz z nim włączony do państwa moskiewskiego; od poł. XVI w. rozkwit gosp. (handel Rosji z Anglią; od 1564 stocznie); podczas smuty 1612 ośr. stacjonowania oddziałów K. Minina i D. Pożarskiego; od 1708 ośr. adm. prowincji; od 1796 stol. guberni jarosławskiej, poważny ośrodek prowincjonalnej kultury ros. (od 1750 pierwszy w Rosji teatr zaw., pierwsza gazeta prowincjonalna, od 1808 liceum prawnicze); od poł. XIX w. ośr. przem.-robotniczy; 1918 ognisko powstania antybolszewickiego (B. Sawinkow); od 1919 miasto obwodowe.

Zabytki. Monastyr Przemienienia Pańskiego (zał. w XII w.) z soborem i dzwonnicą z XVI w.; liczne cerkwie z XVII w. w stylu baroku nadwołżańskiego, m.in. Proroka Eliasza, Jana Złotoustego w Korownikach, Jana Chrzciciela w Tołczkowie, Św. Mikołaja Mokrego; budowle barok. klasycyst. i eklektyczne.