Inguszetia, ros. Inguszẹtija, inguskie Gialgiajcze, Republika Inguszetii, ros. Riespụblika Inguszẹtija, inguskie Gialgiaj Respublika,
republika na południu eur. części Rosji;
Inguszetia
Encyklopedia PWN
pow. 3,6 tys. km2 (nie ustalona — brak delimitacji granic); 413 tys. mieszk. (2010), w tym Ingusze 74,5% (1989), ponadto gł. Rosjanie (13,2%) i Czeczeni (10,3%); stol. Magas. Większa część I. leży na północnych stokach Wielkiego Kaukazu (wysokość do 4451 m, szczyt Szan); klimat umiarkowany kontynentalny. Podstawą przemysłu jest odradzające się stopniowo wydobycie ropy naftowej (ok. 300 tys. t w 2000, kilka mln t w połowie XX w.); ponadto kombinat poligraficzny, zakłady cukiernicze, przemysł materiałów budowlanych i lekki (dziewiarski); uprawa zbóż (gł. pszenica), winorośli, drzew owocowych i warzyw.
Historia. Ludność obecnej Inguszetii w przeszłości dzieliła losy ludów Kaukazu Północnego — niewolę mong. oraz agresję Persji i Turcji; Ingusze, pierwotnie chrześcijanie, w 2. poł. XVII w. przyjęli z sąsiedniego Dagestanu islam (sunnici); do XIX w. przetrwał w Inguszetii ustrój rodowy („wolne gromady”); 1810 Ingusze dobrowolnie oddali się pod zwierzchnictwo Rosji, później jednak przez 4 dziesięciolecia walczyli z nią o niezawisłość swych ziem w ramach imamatu Szamila; po wojnie domowej w Rosji od 1920 pod władzą sowiecką; 1924 utworzono Inguski Okręg Narodowościowy, 1936 połączony wraz z Czeczenią w Czeczeńsko-Inguską ASRR w składzie Ros. FSRR; 1944 w wyniku represji stalinowskich republika została zlikwidowana, a ludność pod zarzutem kolaboracji z Niemcami deportowano do Kazachstanu i na Syberię; po rehabilitacji Czeczenów i Inguszów i ich powrocie na Kaukaz (1957) reaktywowano Czeczeńsko-Inguską ASRR; XII 1991 Ingusze opowiedzieli się w referendum za niepodległością Inguszetii i opuścili Czeczeńsko-Inguską ASRR; III–VI 1992 utworzono w obrębie Federacji Ros. Rep. Inguską; największym obecnie problemem Inguszetii jest spór z Osetią Północną (także należącą do Federacji Ros.) o część jej terytorium (m.in. okolice Władykaukazu), zamieszkaną przez Inguszy. Granica między Inguszetią i Czeczenią nadal nie wyznaczona (1998).
