Gramsci 
, ur. 23 I 1891, Ales (Sardynia), zm. 27 IV 1937, Rzym,
wł. działacz komunist., filozof i publicysta; teoretyk i popularyzator marksizmu;
[grạmszi]
Antonio , ur. 23 I 1891, Ales (Sardynia), zm. 27 IV 1937, Rzym,
Gramsci Antonio
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
1924 wybrany do parlamentu wł.; 1926 aresztowany przez faszystów, 1928 skazany na 20 lat więzienia, spędził resztę życia w odosobnieniu. W więzieniu powstały jego podstawowe prace (32 tzw. zeszyty więzienne), wyd. 1947–60 w 10 tomach pt. Opere di Antonio Gramsci; zawierają oryginalny zarys filozofii marksist. zinterpretowanej jako aktywistyczna „filozofia praktyki”, która jest nie do pogodzenia z wiarą w obiektywne prawa rozwoju społ. i lekceważeniem roli idei w dziejach. Przyszłość filozofii marksist. widział w historycznie skutecznej masowej wierze, której podstawą jest nowa, rewolucyjna etyka. Zwycięstwo tej etyki było według Gramsciego istotą rewolucji, oznaczało „moralną i intelektualną reformę” oraz „stworzenie nowej, zintegrowanej kultury”. Filozofia Gramsciego nie została wyłożona w sposób pełny i systematyczny. Jego dorobek to przede wszystkim ogromny zbiór notatek i pomysłów odnoszących się nie tylko do filozofii marksist., lecz również do innych koncepcji (np. B. Crocego) i działów humanistyki: teorii polityki, kultury, historii literatury, językoznawstwa. Listy z więzienia (1950), Pisma wybrane (1991).
