Galsworthy John

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Galsworthy

[gọ:lz^uə:^rđi]

John , ur. 14 VIII 1867, Kingston Hill (hrab. Surrey), zm. 31 I 1933, Grove Lodge (hrab. Hampstead),

angielski powieściopisarz; pierwszy prezes międzynarodowego Pen Clubu.

Urodził się 14 VIII 1867 w Kingston Hill (hrab. Surrey) w szacownej starej ziemiańskiej rodzinie. Uczył się w ekskluzywnej szkole w Harrow, później studiował na uniwersytecie w Oxfordzie. Po studiach odbył podróż dookoła świata, podczas której zaprzyjaźnił się z J. Conradem. W 1905 poślubił Adę Galsworthy, która stała się pierwowzorem Ireny z Sagi rodu Forsyte’ów. Pierwsze utwory powstałe z inspiracji pisarzami francuskimi (G. Flaubert, G. de Maupassant) i rosyjskimi (I. Turgieniew, A. Czechow) ogłosił pod pseudonimem J Sijohn. Pod własnym nazwiskiem zadebiutował powieścią The Island Pharisees (1904).

Sagi

Uznanie zdobył dzięki powieści Posiadacz (1906), będącej odpowiedzią na potępienie jego związku małżeńskiego. Utwór ten zapoczątkował słynną trylogię Saga rodu Forsyte’ów (1911–21, wydanie polskie 1930, kolejne tomy to: Babie lato jednego z Forsyte’ów i Przebudzenie) — szeroką panoramę epoki wiktoriańskiej, obejmującą losy 3 pokoleń zamożnej rodziny mieszczańskiej, pozbawionej jakichkolwiek uczuć i zasad moralnych, dla której jedynym celem była chęć posiadania pieniędzy; jej kontynuacją była trylogia Nowoczesna komedia (t. 1 Biała małpa, t. 2 Milczące zaloty, t.3 Mijający się w mroku 1924–28, wydanie polskie 1931). Kolejna saga to trylogia Koniec rozdziału ( t. 1 Dziewczyna czeka, t.2 Kwiat na pustyni, t.3 Za rzeką 1931–33, wydanie polskie 1933–36), w której pisarz wyraźnie idealizował Anglię wiktoriańską. Estetyka Galsworthy’ego ma swoje źródło w poglądach estetycznych J. Ruskina, który bardzo wyraziście akcentował związki między treściami społecznymi, etycznymi a kształtem artystycznym dzieła sztuki. Podobnie jak Th. Carlyle, Ruskin czy W. Morris Galsworthy ostro reagował na postępujący zalew uprzemysłowienia i komercjalizacji, którym nieodmiennie towarzyszą szpetota, brzydota i zaniedbanie, naruszające pierwotne naturalne piękno. Pojmowanie literatury wynikało u pisarza z koncepcji i metody obiektywnego przedstawiania świata. „Powieściopisarz, jeśli ma być artystą, nie będzie ani politykiem, ani kaznodzieją, nie roszcząc sobie pretensji do funkcji pedagogicznych czy podobnych bezpośrednich zaangażowań [...] Literaci mogą mówić ludziom o tym, jakimi być nie powinni – i to jest domeną literatury. Natomiat mówienie o tym, jakimi być powinni, jest domeną polityki...”

Dramaty

Galsworthy był uważany za tytana pracy, rzecznika hasła nulla dies sine linea (‘dzień bez pracy to dzień stracony’). Oprócz 20 powieści napisał 27 sztuk teatralnych, 3 zbiory wierszy, 173 nowele i 55 zbiorów esejów. Do jego najważniejszych dramatów należą: The Silver Box (1906), Walka (1909, wydanie polskie 1922), Justice (1910), The Skin Game (1920). Podejmował w nich ważne ówczesne kwestie społeczne, m.in. kwestię cenzury, rozwodów i angielskiego systemu penitencjarnego. W 1921 został pierwszym prezesem międzynarodowego Pen Clubu; 1932 otrzymał Nagrodę Nobla. Zmarł 31 I 1933 w Grove Lodge (hrabstwo Hampstead).

Recepcja twórczości

Galsworthynie chciał być i nie był eksperymentatorem, nowatorem technik lit. i warsztatu pisarskiego. Jego ideałem była zasada i wzorzec klasyczności. Uprawiał modny wówczas gatunek powieści rzeki. Do tego nurtu pisarstwa nawiązywali też m.in. R. Rolland (Jan Krzysztof), T. Mann (Buddenbrookowie), R. Martin du Gard (Rodzina Thibault), G. Duhamel (Kronika rodu Pasquier). Współcześnie ta konwencja przekształciła się w ramach kultury masowej w określony typ telewizyjnych seriali tasiemców, np. Dynastia, Dallas, Niewolnica Isaura, Klan.