Faulkner William Cuthbert
 
Encyklopedia PWN
Faulkner
[fọ:knər]
William Cuthbert Wymowa, ur. 25 IX 1897, New Albany (stan Missisipi), zm. 6 VII 1962, Oxford (tamże),
amerykański powieściopisarz i nowelista.
Cytat
Kalendarium
Urodził się 25 IX 1897 w New Albany (stan Missisipi). Przed objęciem stanowiska dyrektora administracyjnego University of Mississippi w Oksfordzie, dokąd 1902 przeniosła się rodzina, ojciec Faulknera trudnił się wynajmem koni i kupiectwem; poza krótkimi wyjazdami pisarz pozostał do końca życia w Oksfordzie, obrawszy miasteczko za pierwowzór fikcyjnego Jefferson, siedziby mitycznej krainy Yoknapatawpha, synekdochy Południa, miejsca akcji większości swoich utworów. Mimo że nie ukończył szkoły średniej, na specjalnych warunkach został dopuszczony na studia literatury angielskiej i francuskiej na miejscowym uniwersytecie, z których po roku jednak zrezygnował.
Wczesna twórczość
Przez kilka lat utrzymywał się z dorywczych prac fizycznych, pisząc jednocześnie wiersze (zbiór The Marble Faun 1924). W czasie pobytu w Nowym Orleanie 1925 zadebiutował jako nowelista w lokalnych czasopismach i zaprzyjaźnił się z Sh. Andersonem. Zmarł 6 VII 1962 w Oxfordzie. W pierwszej powieści, Żołnierska zapłata (1926, wydanie polskie 1965, wydanie następne 1992 pt. Żołd), nawiązał do tragicznych skutków udziału młodych Amerykanów w I wojnie światowej (stracone pokolenie); w drugiej, Mosquitoes (1927), nie stroniąc od satyry, opisał współczesne życie bohemy artystycznej Nowego Orleanu.
Saga krainy Yoknapatawpha
W trzeciej powieści Sartoris (1929, wydanie polskie 1960), idąc za radą Andersona, z wielkim powodzeniem zapoczątkował literacką rekonstrukcję dziejów rodzimej krainy od czasów wojny secesyjnej 1861–65 po współczesność; historycznemu procesowi rozpadu i degeneracji patriarchalno-niewolniczego Południa w starciu z ekspansją Północy nadał wymiar moralistycznej alegorii ludzkiego losu, pojętego jako zmaganie z destrukcyjnymi siłami zła tkwiącymi w naturze człowieka i w cywilizacji. Do najwybitniejszych utworów tej sagi należą: Wściekłość i wrzask (1929, wydanie polskie 1957, nowy przekład 1993), Azyl (1931, wydanie polskie 1957), Absalomie, Absalomie... (1936, wydanie polskie 1959), trylogia — Zaścianek (1940, wydanie polskie 1964), Miasto (1957, wydanie polskie 1966), Rezydencja (1959, wydanie polskie 1967) oraz opowiadania z tomów Niepokonane (1938, wydanie polskie 1961) i Zstąp, Mojżeszu (1942, wydanie polskie 1966, zawierający utwór Niedźwiedź, największe osiągnięcie nowelistyczne Faulknera). W powieści Kiedy umieram (1930, wydanie polskie 1968) przedstawił życie ubogich farmerów, natomiast w pozostałych powieściach związanych z krainą Yoknapatawpha — Światłość w sierpniu (1932, wydanie polskie 1959) oraz Intruz (1948, wydanie polskie 1961), a także w kilku opowiadaniach — pisarz zajął się problematyką dyskryminacji rasowej. Jego ostatnie dzieło, Koniokrady (1962, wydanie polskie 1967), jest nostalgiczną opowieścią z lat dzieciństwa.
Przypowieść
Spośród dzieł odległych tematycznie od rzeczywistości Yoknapatawpha zwraca uwagę Przypowieść (1954, wydanie polskie 1968), najtrudniejszy utwór Faulknera, nasycony chrześcijańskimi alegoriami, zawierający optymistyczne przesłanie moralne, wyrażone bezpośrednio w mowie z okazji przyznania Nagrody Nobla (1949), a oparty na stoickiej koncepcji człowieka, która wynika z przekonania, że — choć jest on skazany na cierpienia i klęski — jego przeznaczeniem jest przetrwanie.
Nowoczesne techniki narracyjne
Na artystyczne dokonania Faulknera składają się tradycyjne i nowoczesne techniki narracyjne; z genialną siłą twórczą stosował wynalazki innych, m.in. J. Conrada (przedstawianie bohatera i wydarzeń z różnych perspektyw) i J. Joyce’a (wszelkie odmiany monologu wewnętrznego i strumienia świadomości, inwersja czasowa), bezustannie poszukując najodpowiedniejszej formy dla tworzywa fabularnego. Estetyka dzieł Faulknera opiera się głównie na przesłankach emocjonalnych; wypracowana intuicyjnie, jest źródłem największego paradoksu jego sztuki: będąc przejawem antyintelektualnej postawy pisarza, wymaga wielkiego wysiłku ze strony czytelnika, by zrozumieć wiele jego utworów. Tajemnica sugestywności prozy Faulknera tkwi w jego fascynacji słowem i tendencji do gawędziarstwa, które sprawiają, że narracja przekształca się chwilami w potok słów łamiący rygory syntaktyczne języka przez konstrukcję bardzo długich okresów nacechowanych mnogością figur i tropów, zwłaszcza oksymoronów. Kompozycję utworów Faulknera, polegającą na zastosowaniu kontrapunktu, komplikuje dodatkowo technika „zawieszania” (opóźniania akcji).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia