Elamu sztuka,
tradycyjna nazwa sztuki Suzjany (ob. Chuzestan) i Elamu właściwego ze stolicą w Anszan.
Elamu sztuka
Encyklopedia PWN
Najstarsze zabytki sz.E. pochodzą przede wszystkim z Suzy i wykazują analogie ze sztuką Mezopotamii okresu Uruk (IV tysiąclecie p.n.e.); sztukę następnych wieków dzieli się na 3 okresy. W sztuce okresu staroelamickiego (od ok. 2800 do 1600–1500 p.n.e.) wyróżnia się 2 nurty stylistyczne: elamicki i mezopotamski; nurt elamicki reprezentują zabytki powstałe w górskich krainach Elamu; są to: gliniane posągi odkryte w grobach w oazie Szahbad, pieczęcie cylindryczne i steatytowe naczynia z Szahbad i Tepe Jahja oraz naczynia z masy bitumicznej i wyroby metalowe produkowane w Suzie; w nurcie mezopotamskim charakterysyczne są gł. zabytki pochodzące z Suzy; do nich należy kamienny posąg bogini zwycięstwa Narundi z wyraźnymi wpływami sztuki akadyjskiej; niewielką wartość artyst. mają pierwsze elamickie reliefy skalne, natomiast są istotne z punktu widzenia ikonografii i rekonstrukcji rytuału; z tego okresu pochodzi wykonana z brązu makieta przedstawiająca ceremonię powitania wschodzącego słońca sit-szimaszi, jedyne znane trójwymiarowe przedstawienie w sztuce staroż. Wschodu. Ciekawymi przykładami sztuki okresu środkowoelamickiego (1500–1100 p.n.e.) są gliniane głowy — portrety zmarłych pochodzące z grobów odkrytych w Suzie, a także brązowy posąg królowej Napirasu i małe posążki adorantów z charakterystycznym kontrastem między prostokątną górną a miękką kloszowatą dolną częścią ciała. Podobne cechy są odnajdywane na reliefach skalnych okresu nowoelamickiego (VIII–VII w. p.n.e.); w gliptyce tego okresu pojawiają się pierwsze przedstawienia Persów, którzy już wcześniej osiedlili się na wschodnich terenach państwa elamickiego.
Z tradycji kulturowej Elamitów korzystali Achemenidzi; w czasach Dariusza I Wielkiego Suza stała się stolicą adm. imperium perskiego; wpływy sz.E. są widoczne w dekoracji pałacu Dariusza.
Barbara Kaim
