De Havilland Geoffrey
 
Encyklopedia PWN
De Havilland
[dı hạ̈wılənd]
Sir Geoffrey Wymowa, ur. 27 VII 1882, Haslemere (hrab. Surrey), zm. 21 V 1965, Watford (hrab. Hertfordshire),
brytyjski pionier lotnictwa, konstruktor lotniczy, pilot doświadczalny.
Kalendarium
Urodził się 27 VII 1882 w Haslemere (hrabstwo Surrey). Jego ojciec był pastorem w North Hampshire. Geoffrey naukę rozpoczął w szkole Saint Edward w Oksfordzie, a następnie (od 1900) kontynuował w szkole inżynierskiej.
Początkowo pracował nad konstruowaniem i produkcją turbin i silników, głównie dla autobusów przeznaczonych dla londyńskiej komunikacji publicznej. Po udanych lotach braci Wright w Kitty Hawk, zainteresował się problemami lotu i aerodynamiki. Postanowił zbudować samolot. W tym przedsięwzięciu pomogła mu rodzina, przeznaczając na ten cel skromne środki. Pierwszy samolot budował w latach 1908–09. W XII 1909 wzniósł się na nim w powietrze i przeleciał kilkadziesiąt metrów. Samolot ten uległ rozbiciu. Skonstruowany przez niego drugi samolot okazał się lepszy i można było na nim wykonywać loty na wysokości 30 m, trwające do 40 minut.
Do końca lat 50. (miał wtedy 78 lat) miał ważną licencję cywilną pilota (bez uprawnień zawodowych). Do ostatnich dni życia był prezesem założonego przez siebie Towarzystwa Budowy Samolotów De Havilland, którego oddziały znajdowały się w Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii i Południowej Afryce, a przedstawicielstwa mieściły się w ponad 30 krajach. Otrzymał wiele odznaczeń, w tym Order Zasługi (1962 z okazji 80. rocznicy urodzin), Komandorski Order Imperium Brytyjskiego, Order Ostu (emblemat Szkocji), Krzyż Lotniczy, a także odznaczenia i tytuły w dziedzinie lotniczych nauk technicznych angielskich i zagranicznych.
De Havilland ożenił się 1907; miał trzech synów. Dwaj z nich — piloci — zginęli (jeden na Mosquito 1943, drugi na DH Swallow w 1946).
Sir Geoffrey De Havilland miał wielkie osiągnięcia szczególnie w badaniach nad zjawiskami aerodynamicznymi w lotach z prędkością naddźwiękową samolotów o napędzie odrzutowym. W 1944 otrzymał tytuł szlachecki. Zmarł 21 V 1965 w szpitalu w Watford.
Z dyplomem pilota
7 II 1911 De Havilland otrzymał dyplom (licencję) pilota (nr 53). Miał okazję zapoznać się z produkcją różnych zakładów lotniczych, także w USA. Gdy w 1912 wykonywał nieoficjalny lot na samolocie wojskowym, zainteresował się nim (i samolotem) George H. Thomas, który tworzył właśnie wytwórnię lotniczą Aircraft Manufacturing Company (Airco). W 1914 wytwórnia ta przejęła garaże autobusowe na budowę samolotów wyłącznie brytyjskich i wtedy Thomas zaangażował De Havillanda jako konstruktora i jednocześnie pilota doświadczalnego. Samoloty konstrukcji De Havillanda miały oznaczenie DH.
Czas I wojny światowej
W V 1914 De Havilland przystąpił do konstruowania pierwszego samolotu Airco DH 1. Budowę prototypu ukończono jesienią 1914, oblatano w lutym następnego roku. Po wybuchu I wojny światowej zmobilizowano go jako oficera RCF w Farnborough (kapitan lotnictwa). W czasie sześciu miesięcy wykonywał loty patrolowe w dywizjonie lotniczym do zwalczania okrętów podwodnych. Przeprowadzał również próby w locie samolotów różnych typów. Wkrótce powrócił do poprzedniego zajęcia — konstruowania samolotów. Na podstawie zbieranych informacji od pilotów frontowych, a także własnego doświadczenia, zbudował DH 2 — mały, jednomiejscowy samolot myśliwski. W DH 2 został wyposażony walczący we Francji 24 Dywizjon Myśliwski.
Bardzo udany okazał się DH 4, budowany w wersji myśliwskiej, bombowej i ćwiczebnej (w USA, do końca 1918 wyprodukowano 2500 sztuk). Wersją rozwojową DH 4 był DH 9, uznany jako bardzo udany, pilotażowo bezpieczny i w pełni odpowiadający wymogom lotnictwa wojskowego. W Wielkiej Brytanii i USA zbudowano ok. 10 000 tych samolotów, a po zakończeniu I wojny światowej DH 9 był użytkowany jako samolot komunikacyjny.
Towarzystwo Budowy Samolotów De Havilland
25 IX 1920 powstało Towarzystwo Budowy Samolotów De Havilland (De Havilland Aircraft Company Limited), zakłady lotnicze, które przystąpiły do budowy ośmiomiejscowego samolotu komunikacyjnego DH 18. W 1924 ukończono prototyp DH 60 Moth — bardzo udanego lekkiego, taniego, ekonomicznego w użyciu, budowanego w dużych seriach samolotu, który został oblatany przez konstruktora 22 II 1925. Budowany był w kilku wersjach i przysporzył wytwórni DH wiele uznania i popularności. Produkowano go także za granicą na podstawie umów licencyjnych.
W latach 1930–31 De Havilland rozbudował zakłady lotnicze, przenosząc ich siedzibę do Hatfield, gdzie powstała również szkoła pilotów. W zakładzie powstał oddział silników i śmigieł; założono także sklep z częściami zamiennymi lub do budowy (amatorskiej) samolotów.
Drugim samolotem, który zakładom De Havillanda przysporzył kolejnego sukcesu, był DH 98 Mosquito. Ten najbardziej uniwersalny samolot wojskowy II wojny światowej produkowano w Wielkiej Brytanii i w Kanadzie.
Towarzystwo Budowy Samolotów De Havilland w latach II wojny światowej oraz po jej zakończeniu zbudowało wiele udanych typów o napędzie odrzutowym. Na przełomie lat 1950/1960 zakłady lotnicze w Wielkiej Brytanii połączyły swe wysiłki w budowie najnowocześniejszych samolotów. Towarzystwo DH przystąpiło do zrzeszenia w 1961. Odtąd stopniowo samoloty DH występują z oznaczeniem koncernu lotniczego Hawker Siddeley (HS).
Ważniejsze konstrukcje zakładów De Havillanda
DH 1 (1915) — dwumiejscowy, dwupłatowiec, wojskowy; DH 2 (1915) — jednomiejscowy, dwupłatowiec myśliwski; DH 4B (1916) — dwumiejscowy dwupłatowiec myśliwski, bombowy, ćwiczebny (produkowany w dużych seriach i wielu wersjach); DH 9 (1917) wersja rozwojowa DH 4 — używany głównie jako bombowy, a po I wojnie światowej jako komunikacyjny (pod koniec 1918 lotnictwo USA miało 12 000 egz. DH 4 i DH 9 w kilku wersjach); DH 50 (1923) — pięciomiejscowy dwupłatowiec komunikacyjny, I nagroda (1925 Gothenburg), dokonano na nim wielu przelotów; DH 60 Moth (1925) — dwumiejscowy, dwupłatowiec sportowy budowany w wielu wersjach, ogółem zbudowano ok. 2000 egzemplarzy. Na samolotach tych ustanowiono wiele rekordów międzynarodowych oraz dokonano wielu dalekich przelotów (w tym do Australii i z powrotem oraz dookoła Afryki), zwyciężano w rajdach (dookoła Europy), a także na zawodach w Wielkiej Brytanii, Południowej Afryce i Australii. DH 60 był również użytkowany w Polsce; DH 82 Tiger Moth (1931) — dwumiejscowy, dwupłatowiec szkolny, turystyczny, sportowy (w okresie II wojny światowej produkowany w tysiącach egzemplarzy, użytkowany jako samolot szkolny); DH 98 Mosquito (1940) — jedno- lub dwumiejscowy (w zależności od przeznaczenia) średniopłat dwusilnikowy po 1206 kW (1640 KM), najbardziej uniwersalny samolot wojskowy II wojny światowej, budowany w 43 wersjach (7844 egz.): m.in. jako myśliwski dzienny i nocny, rozpoznawczy fotograficzny (w tym wysokościowy), bombowy-myśliwski, bombowy, torpedowy, transportowy, szkolny, komunikacyjny. Na DH 98 latały załogi polskich dywizjonów 305 i 307; DH 100 Vampire (1943) — jednomiejscowy, dwukadłubowy średniopłat myśliwski o napędzie odrzutowym; DH 108 Swallow (1946) — jednomiejscowy doświadczalny średniopłat bezogonowy (zbudowano 3 egz.); DH 106 Comet (1949) — dolnopłat komunikacyjny (4 silniki odrzutowe) — budowany w kilku wersjach. DH 110 (1953) — dwumiejscowy, dwukadłubowy myśliwski, lądowy i morski o napędzie odrzutowym; DH 112 Venom (1954) — wersja rozwojowa DH 100 Vampire, budowany w różnych wersjach; DH Sea Vixen (1956) — dwumiejscowy, dwukadłubowy myśliwski o napędzie odrzutowym, budowany w kilku wersjach. W Kanadzie produkowano bądź wytwarza się: DHC 1 Chipmunk, DHC 2 Beaver, DHC 3 Otter, DHC 4 Caribou, DHC 5 Buffalo, DHC 6 Twin Otter, natomiast w Australii – DHA 3 Drover.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia