Curie Pierre
 
Encyklopedia PWN
Curie
[kürị]
Pierre Wymowa, ur. 15 V 1859, Paryż, zm. 19 IV 1906, tamże,
fizyk francuski.
Kalendarium
Urodził się 15 V 1859 w Paryżu. Był mężem Marii Skłodowskiej-Curie, ojcem Ireny Joliot-Curie. Zarówno ojciec Pierre’a Curie, Eugene, jak i jego dziadek byli lekarzami. W czasie Komuny Paryskiej Eugene Currie w swoim mieszkaniu urządził szpital. Udzielał w nim pomocy rannym, których przenosił tu z pomocą synów z pobliskiej barykady. Matka Pierre’a, Augustine Hofer, pochodziła z rodziny sławnych matematyków i fizyków — Bernoullich. Mały Pierre nie uczęszczał do szkoły podstawowej. Jego edukacją zajmowali się rodzice i starszy brat, a od chwili gdy skończył 14 lat — nauczyciel, który zaszczepił w chłopcu zainteresowanie matematyką. Ponieważ Pierre miał świetną wyobraźnię przestrzenną, szczególnie interesował się stereometrią. Wkrótce zaczął także przychodzić do Szkoły Farmacji, w której pracował jego brat. Pomagał tam w pracach laboratoryjnych i przygotowaniach do pokazów na wykłady dla studentów. Mając 16 lat zdał egzamin maturalny i rozpoczął studia na Sorbonie. Tam też po 3 latach został asystentem profesora P. Desainsa. W następnych latach pracował (od 1882) w Szkole Fizyki i Chemii w Paryżu. Prace nad magnetycznymi właściwościami substancji były treścią pracy doktorskiej Pierre’a Curie. Obronił ją 1895. W tym samym roku zawarł małżeństwo (ślub cywilny) z Marią Skłodowską. Od 1904 był profesorem Sorbony. W 1902 został członkiem Akademii Umiejętności, 1905 — francuskiej Akademii Nauk. Pierre Curie był człowiekiem bardzo skromnym. Należał do lubianych przez studentów nauczycieli; cenili go za ciekawie zorganizowane laboratorium studenckie i życzliwy stosunek do wychowanków. Wykształcił wielu znanych fizyków, wśród nich znalazł się m.in. P. Langevin. W 1903 za badania nad promieniotwórczością małżonkowie Curie otrzymali (niezależnie od A.H. Becquerela) Nagrodę Nobla.
Pierre Curie zmarł 19 IV 1906 w Paryżu, zginął w wypadku ulicznym.
Pierwsze prace
Pierwsze prace naukowe z dziedziny fizyki kryształów prowadził wspólnie z bratem, Paulem Jacques’em. Bracia 1880 wykryli powstawanie ładunku elektrycznego na ściankach niektórych kryształów pod wpływem ich ściskania wzdłuż jednej z osi krystalograficznych. Jest to zjawisko piezoelektryczne proste. W 1881 wykazali istnienie — przewidzianego przez G.J. Lippmanna — odwrotnego zjawiska piezoelektrycznego, tj. udowodnili, że kryształ piezoelektryczny umieszczony w polu elektrycznym ulega odkształceniu mechanicznemu. Otrzymali także tzw. kwarc piezoelektryczny lub piezokwarc (obecnie wytwarzane syntetycznie monokryształy kwarcu są stosowane m.in. do wyrobu rezonatorów piezoelektrycznych).
W Szkole Fizyki i Chemii w Paryżu Pierre Curie kontynuował badania krystalograficzne — zajmował się zagadnieniem symetrii kryształów, podał także teorię wzrostu kryształów. Uczony badał nie tylko symetrię kryształów, poszukiwał symetrii w zjawiskach fizycznych. W 1894 sformułował zasadę mówiącą, że jeśli w przyczynach jakiegoś zjawiska fizycznego obserwuje się pewien rodzaj symetrii, to często taka symetria przejawia się także w jego skutkach. Badał symetrię pola elektrycznego i pola magnetycznego. Około 1891 rozpoczął prace nad magnetycznymi właściwościami ciał w szerokim zakresie temperatur, od temperatury pokojowej do ok. 1400°C, m.in. badał podatność magnetyczną paramagnetyków. W 1895 sformułował prawo opisujące zależność podatności magnetycznej paramagnetyków od temperatury — stwierdził, że jest ona odwrotnie proporcjonalna do temperatury bezwzględnej. Prawo to uogólnił P.-E. Weiss i nosi ono nazwiska obu badaczy — prawo Curie–Weissa. Curie zaobserwował też, że w pewnej temperaturze, zwanej obecnie temperaturą Curie, substancje ferromagnetyczne (charakteryzujące się istnieniem spontanicznego namagnesowania) tracą swoje właściwości i stają się paramagnetykami.
Curie zajmował się też konstruowaniem przyrządów, np. ulepszył elektrometr, wynalazł precyzyjną specjalną wagę, wykorzystywaną w ilościowej analizie chemicznej.
Badania w dziedzinie promieniotwórczości
W 1895 Maria Skłodowska pracowała nad ustaleniem wpływu składu chemicznego i sposobu hartowania stali na jej właściwości magnetyczne. Po ich zakończeniu i powrocie do laboratorium, po urodzeniu córki Irène, wybrała jako temat pracy doktorskiej badanie odkrytych przez Becquerela promieni wysyłanych przez preparaty uranu. Gdy w dwóch minerałach uranu wykryła silne promieniowanie, wysnuła wniosek, że przyczyną jego emisji jest nowy, silnie promieniujący pierwiastek. Wtedy Pierre przerwał prace krystalograficzne i włączył się w badania prowadzone przez żonę. Wspólnie odkryli 1898 dwa nowe pierwiastki — polon i rad. W 1902 udało się małżonkom Curie uzyskać 0,1 g chlorku radu, co wystarczało do wyznaczenia masy atomowej pierwiastka.
Pierre stwierdził samorzutność rozpadu promieniotwórczego, badał działanie promieniowania na organizmy żywe.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Skłodowska-Curie Maria z mężem, Piotrem fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia