Chios

Chios, Chíos,

wyspa grecka we wschodniej części M. Egejskiego, w archipelagu W. Egejskich, u wybrzeża Turcji;

pow. 842 km², 54 tys. mieszk. (2010); górzysta (do 1297 m), zbud. ze skał wapiennych i kredowych; na wybrzeżach uprawa winorośli, oliwek, migdałowców, drzew morwowych; przemysł spoż.; rybołówstwo; zbiór mastyksu; wydobycie marmurów i rud antymonu; turystyka; gł. miasto i port — Chios.

Historia.

W II tysiącl. p.n.e. zasiedlona przez Achajów, później Jonów; ważny ośrodek handlu (m.in. wino, figi, oliwa) i rzemiosła (ceramika); w VI w. szkoła rzeźbiarska; 546–480 p.n.e. pod władzą Persji; czł. I i II Ateńskiego Związku Mor.; podbita przez Rzym; następnie należała do Bizancjum; walczyli o nią Arabowie (od VII w.), Seldżucy (koniec XI w.), w XII–XIII w. kilkakrotnie okupowana przez Wenecjan; 1346 przeszła pod panowanie Genueńczyków, którzy, od 1415 płacąc trybut sułtanowi tur., utrzymali ją do 1566; odtąd wyspa stała się formalnie częścią imperium osmańskiego, zachowując jednak znaczną autonomię; 1821, w czasie gr. powstania 1821–29, chrześc. ludność Chios została przez Turków w większości wymordowana lub sprzedana w niewolę; 1912 wyzwolona przez gr. flotę i przyłączona do Grecji; 1923 traktatem lozańskim przyznana Grecji.

Delacroix Eugène, Rzeź na Chios, 1824 — Luwr, Paryż