Carlyle 
, ur. 4 XII 1795, Ecclefechan (Szkocja), zm. 5 II 1881, Londyn,
bryt. historyk, myśliciel i krytyk literacki.
[kạ:rlaıl]
Thomas , ur. 4 XII 1795, Ecclefechan (Szkocja), zm. 5 II 1881, Londyn,
Carlyle Thomas
Encyklopedia PWN
Głosił, że świat jest emanacją boskiego ducha, przejawiającego się w przyrodzie i dziejach, a szczególnie w działalności wybitnych ludzi („bohaterów”), zdolnych intuicyjnie poznać boską, duchową istotę rzeczywistości; przedstawiał indywidualistyczną i heroistyczną koncepcję historii, będącej wg niego sumą aktywności wielkich jednostek, obdarzonych nieprzeciętnymi zdolnościami, wysokim morale i twórczą energią, pokonujących bierność i opór mas, działających nie z pobudek egoistycznych, lecz dla dobra wspólnoty; uważał, że słabsze jednostki i narody powinny ustępować silniejszym; autor prac hist. i historiozoficznych, z których najważniejsze to: The French Revolution (t. 1–3 1837), Bohaterowie, cześć dla bohaterów i pierwiastek bohaterstwa w historii (1841, wyd. pol. 1892), Past and Present (1843), biografia Fryderyka Wielkiego (t. 1–6 1858–65) oraz wydanie mów i pism O. Cromwella (1845); opublikował także eseje kryt.-lit. (gł. dotyczące niem. literatury romant.), tłumaczenia z literatury niem., rodzaj duchowej autobiografii Sartor resartus (1833–34, wyd. pol. 1882) oraz artykuły na tematy społ. i polityczne.
