Brandt Willy
 
Encyklopedia PWN
Brandt Willy Wymowa, pierwotnie Karl Herbert Frahm Wymowa, ur. 18 XII 1913, Lubeka, zm. 8 X 1992, Unkel k. Bonn,
polityk niemiecki (RFN), socjaldemokrata, dziennikarz.
Kalendarium
Urodził się 18 XII 1913 w Lubeca. Był synem ekspedientki, wychowanym przez dziadka. W 1930–31 działał w SPD, 1931 związał się z lewicowo-radykalną Socjalistyczną Partią Robotniczą (SAP); po ukończeniu szkoły średniej (1932) pracował jako urzędnik i początkujący dziennikarz w prasie socjaldemokratycznej.
Po dojściu Hotlera do władzy
Po dojściu A. Hitlera do władzy ścigany przez gestapo; na konspiracyjnym zjeździe partii III 1933 wystąpił już pod przybranym imieniem i nazwiskiem — Willy Brandt. W 1933 emigrował do Norwegii; studiował historię na uniwersytecie w Oslo i pracował jako dziennikarz, nawiązał współpracę z niemieckim podziemiem; 1937 przebywał 5 miesięcy jako korespondent prasy skandynawskiej w obozie republikańskim w Hiszpanii. W 1938 został pozbawiony obywatelstwa przez władze III Rzeszy; obywatelstwo norweskie otrzymał 1940. Po wybuchu II wojny światowej i inwazji niemieckiej na Norwegię (1940) uczestniczył w norweskim ruchu oporu, następnie uciekł do Szwecji, gdzie działał wśród emigracji antyhitlerowskiej.
Działalność powojenna
Po wojnie był korespondentem prasy skandynawskiej w okupowanych Niemczech i attaché prasowym norweskiej misji wojskowej. W 1947 odnowił obywatelstwo niemieckie, ponownie wstąpił do SPD (1948) i podjął aktywną działalność w berlińskiej SPD. W 1950–51 był redaktorem naczelnym „Berliner Stadtblatt”, 1949–57 i 1969–92 — deputowanym do Bundestagu, 1955–57 — przewodniczącym parlamentu zachodnioberlińskiego, 1958–63 — przewodniczącym zachodnioberlińskiej SPD i 1957–66 — nadburmistrzem Berlina Zachodniego. Od 1962 pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego, a od 1964 (po śmierci E. Ollenhauera) przewodniczącego SPD; z jej ramienia 1961, 1965 i 1969 kandydował na stanowisko kanclerza. W ramach tzw. wielkiej koalicji SPD–CDU/CSU był 1966–69 wicekanclerzem i ministrem spraw zagranicznych, a po wyborach IX 1969 został wybrany 21 X 1969 na kanclerza federalnego głosami SPD i FDP.
Reformy i plany kanclerza
Jako przywódca partii doprowadził do odejścia z jej szeregów przedstawicieli skrzydła nacjonalistycznego. Realizując tzw. program godesberski (1959), SPD nabrała cech nowoczesnej partii ludowej, atrakcyjnej także dla młodzieży i warstw średnich. W okresie pełnienia urzędu kanclerza przez Brandta koalicja SPD–FDP przeprowadziła wiele popularnych reform (m.in. szkolnictwa, prawa pracy, polityki społecznej). Brandt dostrzegł szanse polityczne dla SPD także w dziedzinie polityki zagranicznej (opracowane wspólnie m.in. z E. Bahrem koncepcja uznania powojennych realiów, jednoczesnego zbliżenia i odprężenia między blokami jako wstępny warunek polepszenia warunków życia obywateli NRD); zjednoczenie obu państw niemieckich widział Brandt w kontekście przezwyciężenia podziału Europy; tzw. polityka wschodnia polegała na stopniowej poprawie stosunków z krajami komunistycznymi — układy normalizacyjne RFN z ZSRR, PRL, NRD i CSRS z 1970–73, w których RFN uznała, w formie aktów prawa, międzynarodowy powojenny ład terytorialny, polską granicę na Odrze i Nysie oraz istnienie NRD jako drugiego niemieckiego państwa. Miarą popularności polityki Brandta stały się wybory XI 1972, w których SPD uzyskała najlepszy rezultat od 1949 (45,8% głosów). Następne lata przyniosły liczne rozczarowania: wybuch kryzysu naftowego 1973 i stagnację ekonomiczną, walki frakcyjne w SPD, kłopoty osobiste.
Ustąpienie ze stanowiska kanclerza
Po ujawnieniu afery szpiegowskiej G. Guillaume’a (oficera wywiadu NRD, pracownika gabinetu kanclerza, aresztowanego IV 1974), Brandt 6 V 1974 ustąpił ze stanowiska kanclerza. Nie było to jednoznaczne z końcem kariery politycznej Brandta. W 1976 został przewodniczącym Międzynarodówki Socjalistycznej, 1977 utworzył (i do 1980 jej przewodniczył) Niezależną Komisję do spraw Rozwoju Międzynarodowego (zwanego potocznie Komisją Brandta); do III 1987 pełnił funkcję przewodniczącego SPD, a następnie objął (utworzone dla niego) stanowisko honorowego przewodniczącego partii. Na przełomie 1989 i 1990 był zwolennikiem szybkiego zjednoczenia Niemiec, popierał w tej kwestii — wbrew stanowisku części SPD — politykę H. Kohla. W 1971 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Brandt był jedynym kanclerzem RFN uczestniczącym w antyhitlerowskim ruchu oporu; jego hołd złożony przed pomnikiem Bohaterów Getta, podczas wizyty w Polsce XII 1970 (podpisanie układu PRL–RFN), stał się symbolem nowych Niemiec i ich ekspiacji wobec zagłady narodu żydowskiego.
Był autorem wielu książek, m.in.: Koexistenz-Zwang zum Wagnis (1963), Friedenspolitik in Europa (1968), Begegnungen und Einsichten (1976), Links und frei. Mein Weg 1930–1950 (1982), Erinnerungen (1997).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia