Bessenyei György

Bessenyei

[bẹszeniei]

György, ur. 1747, Bercel (komitat Szabolcs), zm. 24 II 1811, Pusztakovácsi (komitat Hajdú-Bihar),

węgierski poeta, prozaik i dramatopisarz.

W 1765–82 przebywał w Wiedniu (do 1773 służył w gwardii cesarskiej, od 1780 był bibliotekarzem dworskim), gdzie zetknął się z ideami oświecenia; dramat Ágis tragédiája [‘tragedia Agisa’] (1772), który zadedykował swej protektorce — cesarzowej Marii Teresie, wyznacza symbol. początek węg. oświecenia; w swej twórczości podejmował tematy filoz., np. w wierszu A lélekrul [‘o duszy’] (1772), w rozprawce o tolerancji, w licznych szkicach zawartych w zbiorze A holmi [‘to i owo’] (1779), jednak lepsze efekty artyst. osiągał w wierszach opisowych, np. Piękno Cisy o brzasku (pol. przekład w Antologii poezji węgierskiej 1975). Odegrał wybitną rolę w dziejach literatury węg. — gł. jako inicjator różnych gatunków poezji klasycyst. oraz powieści satyryczno-utopijnej (Tariménes utazása ‘podróż Tarimenesa’ 1802–04); w swych pismach (m.in. Magyarság ‘węgierszczyzna’ 1778) głosił program odnowy języka węg., rozwoju oświaty i kultury narodowej.