Apeniński, Półwysep

Apeniński, Półwysep, Penisola Appenninia,

półwysep w Europie Południowej, między morzami: Liguryjskim oraz Tyrreńskim na zachodzie i Adriatyckim oraz Jońskim na wschodzie;

stanowi około 1/2 terytorium Włoch, na Półwyspie Apenińskim leżą także Watykan i San Marino; powierzchnia 149 tysięcy km²; w południowej części drugorzędne półwyspy: Kalabryjski i Salentyński, na wschodzie — Gargano. Wybrzeże północno-wschodnie zabagnione z lagunami, na pozostałych odcinkach — wysokie skaliste na przemian z nizinnym. Większą część Półwyspu Apenińskiego zajmują Apeniny; na wschód od Neapolu wznosi się Wezuwiusz (jedyny czynny wulkan na lądzie Europy). Półwysep Apeniński należy do śródziemnomorskiej strefy sejsmicznej; wzdłuż całego Półwyspu Apenińskiego występują częste trzęsienia ziemi, najsilniejsze w XX w.: 1905 w Kalabrii i 1915 w Apeninie Abruzyjskim (Avezzano). Klimat podzwrotnikowy typu śródziemnomorskiego; średnia temperatura w styczniu na nizinach od 2–3°C na północy do 10–12°C na południu, w lipcu odpowiednio 24° i 28°C; w Apeninach: Toskańsko-Emiliańskim i Abruzyjskim w styczniu poniżej 0°C, w lipcu poniżej 20°C; roczna suma opadów od 500–700 mm w części południowo-wschodniej (na nizinie Tavoliere tylko 300–500 mm), do 1000 mm i więcej na zachodnich stokach Apenin (2000–3000 mm na południowych stokach Apeninu Liguryjskiego); maksimum opadów od października do grudnia; latem gorący wiatr południowy sirocco przynosi znaczne ilości pyłu. Rzeki na ogół krótkie (najdłuższa Tyber), o dużych spadkach i bardzo zmiennych stanach wód z minimum letnim (często zupełnie wysychają); największe jeziora: Trazymeńskie (pochodzenia tektonicznego), Bolsena i Bracciano (kalderowe). Na wybrzeżu miejsce wiecznie zielonych lasów z dębami (ostrolistnym i korkowym), sosnami (pinią i alepską) oraz dziką oliwką zajęły przeważnie wtórne zarośla makii i uprawy; w Apeninach lasy zrzucające liście na zimę (górna granica lasu sztucznie obniżona): dębowe i kasztanowe, wyżej bukowe z domieszką jodły. Złoża węgla brunatnego i lignitu, rud rtęci, łupków bitumicznych, boksytów, gazu ziemnego i ropy naftowej; liczne źródła mineralne (m.in. Salsomaggiore Terme i Montecatini Terme); kamieniołomy marmuru karraryjskiego.