Alfons X Mądry

Alfons X Mądry, Alfonso X el Sabio, ur. 23 XI 1221, Toledo, zm. 4 IV 1284, Sewilla,

król Kastylii i Leónu od 1252 oraz król-elekt Niemiec 1257–73, mecenas nauki, syn Ferdynanda III Świętego;

kontynuował rekonkwistę południowych ziem Płw. Iberyjskiego, tłumił bunty swych muzułm. poddanych, próbował przenieść wojnę z muzułmanami do północnej Afryki, jednak bez sukcesów; 1257 uzyskał wybór na tron niem. (był ze strony matki wnukiem Filipa Szwabskiego); chociaż do Niemiec nigdy nie wyruszył, to aż do 1275 ambicje cesarskie pochłaniały jego uwagę i zasoby finansowe; próby nakładania podatków oraz ujednolicenia prawodawstwa (zbiór Fuero real, kodeks Las siete partidas), które zastąpiłoby przywileje lokalne, wywołały opór możnych i miast; 1282 odsunięty od władzy przez syna, Sancho IV, i Kortezy. Wybitny opiekun nauki — gromadził uczonych, inspirował ich prace (w niektórych uczestniczył): tłumaczenia arabskich dzieł astr., prawniczych i hist. na łacinę i kastylijski, opracowanie tablic astr. Tablas alfonsíes, tłumaczenie Biblii na kastylijski, przygotowanie pierwszej historii Hiszpanii oraz historii powszechnej; 1254–55 zał. uniw. w Salamance. Autor zbioru ponad 400 pieśni rel. Cantigas de Santa María w dialekcie galisyjskim, do których zapewne komponował też muzykę.

Alfons X Mądry, Cantigas de Santa Maria, karta ze zbioru pieśni