Euzebiusz z Vercelli,
teolog antyariański, pierwszy biskup Vercelli.
[e. z werczelli, gr. eusebés ‘pobożny, sprawiedliwy’],
ur. ok. 285, Sardynia, zm. 1 VIII 371, Vercelli (Piemont),
Euzebiusz z Vercelli
Encyklopedia PWN
Kształcił się w Rzymie, gdzie przyjął święcenia lektoratu i prawdopodobnie zetknął się ze św. Atanazym, przebywającym tam na na wygnaniu (339–342). Jednogłośnie wybrany ok. 340 na biskupa (sakrę biskupią otrzymał w 345), zapoczątkował w swej diecezji wspólne życie duchowieństwa. Przy swojej siedzibie założył wspólnotę z regułą nakazującą surową ascezę, pierwozór zakonów kanoników i seminariów duchownych (stąd szczególnym kultem otaczają Euzebiusza kanonicy regularni). Miał wielu wybitnych uczniów, m.in. Ewagriusza z Antiochii i Eulogiusza oraz św.św. Honorata, Gaudentego, Eustachego. Zasłynął jako obrońca ortodoksyjnej nauki Kościoła (m.in. Nicejskiego symbolu wiary) przeciw arianom. Na synodzie w Mediolanie w 355 nie przyłączył się do potępienia Atanazego Wielkiego, którego domagał się cesarz Konstancjusz II, i wraz z legatami papieskimi oraz 2 biskupami został skazany na wygnanie. Przebywał w Palestynie, Azji Mniejszej i Egipcie. Zwolniony z wygnania przez cesarza Juliana Apostatę, udał się na tzw. synod wyznawców w Aleksandrii w 362, a następnie do Antiochii, gdzie podjął bezskuteczne próby zażegnania sporów doktrynalnych. Resztę życia spędził w Vercelli. Organizował nowe wspólnoty kościelne, zwołał synod biskupów Italii poświęcony sytuacji Kościoła w Ilirii. Uznany za męczennika z powodu cierpień, których doznał w obronie ortodoksji, czczony w północnej Italii i Galii. Napisał m.in. De Trinitate (forma dialogu katolika z heretykiem), przetłumaczył na łacinę i poprawił doktrynalnie Komentarz do Psalmów Euzebiusza z Cezarei (niezachowany). Patron charytatywnego zgromadzenia zakonnego (Córki Św. Euzebiusza, założonego 1899 w Vercelli) i Piemontu (od 1961). Święto: 2 VIII, dawniej 15 lub 16 XII.
