Turkmenistan. Warunki naturalne

Turkmenistan. Warunki naturalne.

Rozciągłość z zachodu na wschód wynosi 1100 km, z północy na południe — 650 km; linia brzegowa (poza częścią środkową) słabo rozwinięta; w północnej części obszar katastrofy ekol. — dawna zat. Kara Bogaz Goł; brzegi niskie, piaszczyste; 90% pow. kraju leży na Niz. Turańskiej, zajętej prawie w całości przez pustynię Kara-kum; na południowym zachodzie (wzdłuż granicy z Iranem) wznoszą się góry Kopet-dag (najwyższy szczyt Kuh-e Rize, 2942 m), na południowym wschodzie — przedgórza Paropamisu (wyż. Bathyz i Garabil) i pasmo górskie Kugitangtau, wysokość do 3139 m; częste trzęsienia ziemi; kilka depresji, najgłębsza Akjagaýa (81 m p.p.m.); nieliczne rzeki, gł. Tedżen i Murgab w południowo-wschodniej części, wzdłuż granicy wschodniej płynie Amu-daria, na południu — Atrek; największe Jez. Sarykamyskie.

Klimat kontynent., skrajnie suchy, na północy — umiarkowany ciepły, na południu — podzwrotnikowy; występują bardzo duże amplitudy dobowe i roczne; średnia temp. w styczniu wynosi –4°C (w dolinie Atreku 4°C), w lipcu 28–32°C; w zimie możliwe spadki temp. poniżej –33°C (Daşoguz), w lecie często osiąga 50°C (w południowo-wschodniej części Kara-kum); średnia roczna suma opadów od 80 mm na południowym wschodzie do 300 mm na przedgórzach i 400 mm w górach Kopet-dag (opady gł. wiosenne); duża liczba dni słonecznych (do 250 w ciągu roku); wiosną i jesienią częste burze pyłowe; z Iranu i Afganistanu wieje niekiedy gorący i b. suchy fenowy wiatr garmsil, powodujący duży wzrost temperatury i spadek wilgotności względnej. Na pustyni Kara-kum występuje bardzo skąpa roślinność piaskowa (turzyca, wiechlina bulwiasta, zarośla saksaułów); nad rzekami bagna zarosłe trzciną i smugi lasów wierzbowo-topolowych (tzw. tugaje); na wybrzeżu półpustynie lub pustynie, słone albo piołunowe; w górach stepy, a w osłoniętych dolinach skrawki lasów liściastych z udziałem dzikich gatunków drzew owocowych i lasy złożone z drzewiastych jałowców. 8 rezerwatów przyrody, m.in. Krasnowodzki (zimowiska flamingów) i Repetek (fragment pustyni).