Oman. Historia

Oman. Historia.

W starożytności ziemie Omanu były obszarem przenikania się ludów Mezopotamii, Arabii Południowej, Persji, doliny Indusu. W II tysiącleciu p.n.e. Oman był znany z pozyskiwania rud miedzi dla Mezopotamii oraz jako miejsce legendarnej krainy Magan (Maka). Za panowania Achemenidów i Sasanidów znajdował się pod silnymi wpływami perskimi. W okresie Sasanidów w Omanie byli obecni chrześcijanie Kościoła chaldejskiego (biskupstwo Bet Mazunije). W I w. n.e. nastąpiło pogłębienie arabizacji przez napływające plemiona z południa Półwyspu Arabskiego; rywalizacja 2 plemion arab. — Kahtan, przybyłych z południowo-zachodniej Arabii, oraz Nizar — z pólnocno-zachodniej, do czasów współczesnych wpływała na historię Omanu. Przed islamizacją w VII w. kraj był niszczony przez wojny plemienne i perskie najazdy. W VIII w. mieszkańcy Omanu przyjęli doktrynę ibadycką islamu (charydżyci, ibadyci) i pod rządami wybranego przez siebie imama uniezależnili się od kalifatu Abbasydów. Obieralni imamowie rządzili Omanem do XVIII w.

Od 1507 wybrzeża Omanu podbijali Portugalczycy, którzy osiadali w portach, ale 1643–50 plemiona omańskie pod wodzą imama z plemienia Jariba usunęły Portugalczyków z własnego wybrzeża i do 1730 podbiły portugalskie posiadłości na wschodnim wybrzeżu Afryki (m.in. Mogadisz, Mombasę, Zanzibar). W połowie XVIII w., po wojnie domowej, imamem został Ahmad Ibn Sa’id, założyciel dynastii Bu Sa’id, rządzącej w Omanie do dziś. Jego następcy przenieśli swoją siedzibę z głębi kraju do portu Maskat (co stało się przyczyną podziału kraju na 2 odrębnie rozwijające się regiony — wybrzeże i interior), przybrali tytuł sułtana i stworzyli silne państwo Oman u wybrzeży Afryki Wschodniej. Kontrolowali żeglugę i handel w Zatoce Perskiej (ich porty były ośrodkami handlu niewolnikami). Od końca XVIII w. w Omanie zaczęły rosnąć wpływy brytyjskie (1798 i 1800 traktaty o przyjaźni) i chociaż sułtanowie Omanu podpisali traktaty z USA, Francją i Holandią, związki Omanu z Wielką Brytanią pozostały najsilniejsze. Traktaty o przyjaźni, handlu i nawigacji (1891, 1939, 1951) pozwoliły na brytyjską obecność militarną na terytorium Omanu

W końcu XIX w. doszło do buntów plemion interioru przeciwko władzy sułtana, gdyż uznawały one jedynie władzę wybranego przez siebie imama ibadyckiego. W 1920 konsul brytyjski podpisał z imamem porozumienie w imieniu sułtana — od tej pory istniały faktycznie 2 państwa: sułtanat Maskatu i imamat Omanu. W 1954 wybuchła wojna domowa — wojska sułtana, z pomocą oddziałów brytyjskich, opanowały cały imamat. Imama poparły kraje arabskie (gł. Egipt), stawiając sprawę brytyjskiej okupacji Omanu na forum ONZ. W kraju toczyła się wojna partyzancka przeciwko sułtanowi i wojskom brytyjskim, prowadzona przez Front Wyzwolenia Zufaru i Ludowy Front Wyzwolenia Okupowanej Zatoki (Perskiej). Organizacje te na przełomie 1970 i 1971 utworzyły marksistowski Ludowy Front Wyzwolenia Omanu i Okupowanej Zatoki (LFWO). W 1970, w wyniku przewrotu pałacowego, władzę w Omanie objął syn sułtana, Kabus Ibn Sa’id, który ogłosił program modernizacji państwa (miały do tego służyć dochody z wydobycia ropy naftowej). Oman został uznany za państwo w pełni niepodległe i 1971 przyjęty do ONZ. W 1975 sułtan stłumił działalność partyzancką LFWO, a rok później, dzięki mediacji Arabii Saudyjskiej, nastąpiło zawieszenie broni, ogłoszono amnestię dla rebeliantów oraz zawarto porozumienie o zawieszeniu starć granicznych między Omanem a Jemenem Południowym (popierającym rebeliantów). Rewolucja w Iranie (1979) i wojna irańsko-iracka (1980–88) przyczyniły się do zacieśnienia stosunków Omanu z USA, które zainstalowały w Omanie bazy w zamian za amerykańską pomoc ekonomiczną, handlową i wojskową. W Oman 1990 potępił iracką napaść na Kuwejt. Po 1998 rząd podjął działania w kierunku liberalizacji gospodarki i przyciągnięcia do Omanu inwestorów zagranicznych.