bilon

bilon

[fr.],

ekon.:

1) pieniądz zdawkowy, metalowe znaki pieniężne emitowane zazwyczaj przez skarb państwa lub bank centralny, przeznaczone do regulowania drobnych płatności; współcześnie wartość nominalna bilonu z reguły przekracza jego wartość towarową — bilon ma charakter monety podwartościowej, wyposażonej w tzw. kurs przymusowy, tzn. obowiązek jej przyjmowania; nominały bilonu mają zwykle wartość ułamkową jednostki danej waluty (np. 25 centów, 5 pensów, 10 groszy); pierwotnie bilon wszedł w użycie jako uzupełnienie obiegu pełnowartościowego pieniądza kruszcowego i funkcję prawnego środka płatniczego pełnił w ograniczonym zakresie, tj. mając moc zwalniania z zobowiązań tylko do kwoty pewnej wysokości (w Polsce przed 1939 — monetami 10-złotowymi można było płacić do 1 tysiąca zł, 5-złotowymi do 500 zł, 2-złotowymi do 100 zł, a niklowymi 1-złotowymi do 50 zł jednorazowo); bilon bito dawniej z miedzi, niklu, brązu, ale w ustroju pieniężnym monometalizmu srebrnego bilon mógł być bity nawet ze złota (np. w Hiszpanii w 1. połowie XIX w.); współcześnie najczęściej używa się stali, aluminium i stopów; w Polsce bilon ma moc zwalniania z zobowiązań, spełnia wszystkie funkcje pieniądza i jest przyjmowany przez banki i państwowe kasy bez ograniczeń (z wyjątkiem 1989–94, kiedy to, z uwagi na wysoką stopę inflacji, w praktyce nie był w obiegu);

2) stop miedzi i srebra z przewagą miedzi, używany do bicia monet zdawkowych.

Elżbieta Weremowicz

Bibliografia

Z. Żabiński Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Wrocław 1981;

J.A. Szwagrzyk Pieniądz na ziemiach polskich X–XX wiek, Wrocław 1990;

T. Borkowski Znaki pieniężne, Warszawa 1996.