źródło
 
Encyklopedia PWN
źródło,
geol. naturalny, samoczynny i skoncentrowany wypływ wód podziemnych na powierzchnię terenu lub dno zbiornika wód powierzchniowych (źródło zatopione);
ruch wody jest wywołany przez siłę ciężkości (źródło grawitacyjne, zstępujące) lub ciśnienie hydrostatyczne (źródło artezyjskie, wstępujące). Istnieje wiele kryteriów klasyfikacji źródeł, np. geologiczne, morfologiczne, litologiczne, genetyczne. W Polsce, najczęściej na podstawie budowy geologicznej terenu, rozróżnia się 4 główne typy źródeł: warstwowe, szczelinowe, uskokowe, krasowe. Źródło warstwowe wypływa w miejscu przecięcia się warstwy wodonośnej z powierzchnią ziemi; drenuje wodę znajdującą się w porach skalnych; wydajność tych źródeł jest zwykle mała; źródło szczelinowe jest związane z siecią szczelin w skałach litych; źródła tego typu mają różną wielkość i wydajność; źródło uskokowe wypływa ze szczeliny uskoku, biegnącej przez warstwy nieprzepuszczalne; cechuje je stałość temperatury oraz składu chemicznego, także stała wydajność; źródła krasowe (wywierzyska) występują na obszarach krasu, woda dopływa doń szczelinami i kanałami krasowymi; należą do najbardziej wydajnych; największym jest wywierzysko Vaucluse we Francji, którego wydajność wiosną i wczesnym latem dochodzi do 200 m3/s; w Polsce występują w Tatrach, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, na Wyżynie Lubelskiej.
Źródła mogą być stałe lub okresowe (niektóre źródła krasowe, także gejzery), słodkie lub mineralne, także zimne (o temperaturze wody niższej niż średnia roczna temperatura danego obszaru), normalne, zwane też zwykłymi, i ciepłe (cieplice). Istnieją też źródła gazujące zwane pieniawami, z których wydobywa się mieszanina wody z gazem (najczęściej z dwutlenkiem węgla). Badaniem źródeł zajmuje się nauka zwana krenologią, która stanowi dział hydrogeologii.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Źródła rys. W. Mizerski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia