Zurbarán Francisco
 
Encyklopedia PWN
Zurbarán
[surbarạn]
Francisco de Wymowa, ur. przed 7 XI 1598(data chrztu), Fuente de Cantos, zm. 27 VIII 1664, Madryt,
malarz hiszpański, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli hiszpańskiego baroku.
Kalendarium
Urodził się przed 7 XI 1598 (data chrztu) w Fuente de Cantos. Od 1614 uczył się w warsztacie P.D. de Villanuevy w Sewilli; 1617 wyjechał do Llereny; 1629 osiadł na stałe w Sewilli; 1634 otrzymał od Ferdynanda IV tytuł malarza królewskiego; 1658 przeniósł się do Madrytu. Zmarł 27 VIII 1664 w Madrycie.
Religijny mistycyzm
Malował głównie na zamówienia klasztorów. W latach 1626–27 wykonał cykl obrazów dla dominikanów z San Pablo El Real w Sewilli (m.in. Cudowne uzdrowienie błogosławionego Reginalda z Saint-Gilles 1626–27 — in situ, Ukrzyżowanie 1627 — Art Institute of Chicago), które spotkały się z dużym uznaniem i otworzyły Zurbaránowi drogę do kolejnych zamówień. W 1628 pracował dla mercedariuszy z San José de la Merced Calzada w Sewilli (Objawienie apostoła Piotra przed św. Pedro Nolasco — Prado, Madryt, Św. Serapion — Wadsworth Atheneum, Hartford, USA). W 1634–35 pracował przy dekoracji królewskiej rezydencji Buen Retiro w Madrycie (Obrona Kadyksu; cykl Prace Herkulesa — Prado). W 1638–39 wykonał 33 obrazy dla kartuzji w Jérez de la Frontera koło Kadyksu (m.in. Madonna Różańcowa adorowana przez Kartuzów — Muzeum Narodowe, Poznań) i cykl 8 płócien do klasztoru hieronimitów w Guadalupie, przedstawiający 8 braci zakonnych (m.in. Ojciec Gonzalo Illescas). W tym czasie tworzył też przedstawienia świętych, ubranych we współczesne stroje o żywej kolorystyce i znakomicie oddanej fakturze (Św. Ferdynand — Ermitaż, Petersburg; Św. Agata — Montpellier; Św. Kasylda — Prado). Kryzys ekonomiczny oraz spadek zainteresowania jego twórczością sprawiły, że Francisco Zurbarán zaczął malować na sprzedaż do hiszpańskich kolonii w Ameryce Południowej, w czym pomogła mu rodzina jego żony osiadła w Peru (Uczta w Emaus 1633 — Muzeum San Carlos, miasto Meksyk). Około 1659 otrzymał zamówienie na obrazy do kaplicy San Diego w klasztorze franciszkanów w Alcalá de Henares.
Dzieła Zurbarána cechuje realizm w ujmowaniu scen religijnych, niemal rzeźbiarski modelunek postaci oraz religijne zaangażowanie połączone ze znakomitym oddaniem materii. Początkowo operował intensywnymi kontrastami światła i cienia, uzyskując efekt mistycznej ascezy. Pod koniec życia, być może starając się naśladować styl B.E. Murilla, tworzył obrazy o charakterze bardziej sentymentalnym (Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu 1659 — Szépmüvészeti Múzeum, Budapeszt). Światło w jego obrazach stało się spokojniejsze i bardziej jednorodne, napełniając kompozycję świetlistą aurą.
Bodegones
Zurbarán był także mistrzem martwych natur o niezwykłej, niemal mistycznej ekspresji, skomponowanych z niewielu mocno oświetlonych elementów (Martwa natura z cytrynami, pomarańczami i różą 1633 — zbiory Contini Bonacossi, Florencja, Martwa natura z pomarańczami 1633 — Norton Simon Museum, Pasadena). Ów hiszpański typ silnie światłocieniowych martwych natur nosi nazwę bodegones. Sposób przedstawiania poszczególnych przedmiotów oraz asceza, jaką odznaczają się te kompozycje, każe dostrzegać w tej twórczości podobny rodzaj uduchowienia i skłonność do kontemplacji, co w religijnych dziełach artysty.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Zurbarán Francisco de, Pogrzeb św. Bonawentury, 1 po 1629 — Luwr, Paryżfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Zurbarán Francisco de, Św. Małgorzata, 1630 — National Gallery, Londyn fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Zurbarán Francisco de, Objawienie apostoła Piotra przed św. Piotrem Nolasco, 1628 — Museo del Prado, Madrytfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Zurbaran Francisco de, Św. Franciszek, 1639 — National Gallery, Londyn fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Zurbarán Francisco de, Martwa natura, 1633 — zbiory prywatne fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia