yin-yang

yin-yang,

w klas. filozofii chiń. 2 przeciwstawne i dopełniające się siły kosm. (pierwiastki), których naprzemienne działanie tworzy Wszechświat i umożliwia jego funkcjonowanie;

stanowią dynamiczny aspekt taiji, Najwyższej Ostateczności, która jest nieskończonym potencjałem; yin [‘północne, zacienione zbocze góry’] to siła żeńska, bierna, niszcząca, uległość i doprowadzanie rzeczy do końca, miękkość, bezruch, zimno i ciemność; yang [‘oświetlone, południowe zbocze góry’] to siła męska, aktywna i twórcza, dominacja, dawanie początku, twardość, ruch, ciepło i jasność; w relacjach międzyludzkich yang to władca, ojciec i mąż; yin — poddany, dziecko i żona; naprzemienne łączenie się i rozdzielanie yin i yang daje początek 5 elementom, a te z kolei wszystkim istotom i rzeczom we Wszechświecie. Zasada y.-y. przeniknęła z pierwotnych wierzeń lud. do chiń. myśli filoz., w której nadano jej naturalist. interpretację, uważając, że wzajemne oddziaływanie yin i yang jest naturalną przyczyną wszelkich przemian; teoria y.-y. została przejęta przez klas. szkoły filoz., a później zwłaszcza przez neotaoizm (taoizm).