Wyszków

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Wyszków,

m. powiatowe w województwie mazowieckim, na pograniczu krawędzi Międzyrzecza Łomżyńskiego i Doliny Dolnego Bugu, nad Bugiem, w pobliżu Puszczy Białej i Kamienieckiej.

Ludność miasta: ogółem — 26,9 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 1 281,2 os/km² (2019)

Powierzchnia: 21 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 21°28′E, szerokość geograficzna: 52°36′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1501, utrata — 1870; nadanie praw — 1919

Oficjalne strony WWW: www.wyszkow.pl

przemysł szklarski (huta Polglass), spoż., elektromaszynowy, miner., chem.; wytwórnia pasz; sanatorium neuropsychiatryczne dla dzieci; na l. brzegu Bugu ośr. letniskowy — Rybienko Leśne (włączone do Wyszkowa 1961); węzeł drogowy; Muzeum Miejskie; kościół parafialny (1788).

Historia.

Wzmiankowany 1203; prawa miejskie 1501; w XII–XVIII w. ośr. dóbr biskupów płoc.; ważny punkt handl. na skrzyżowaniu szlaków lądowego i wodnego, komora celna, spław drewna do Gdańska; 1528 wybudowano most na Bugu; Wyszków zniszczony w czasie wojen szwedz. w poł. XVII w.; od 1795 w zaborze pruskim, od 1807 w Księstwie Warsz., od 1815 w Królestwie Pol.; 1870–1919 pozbawiony praw miejskich; ponowny rozwój związany z otwarciem 1897 linii kol. (rzemiosło, browary, przemysł drzewny); liczne skupisko Żydów (1939 — ok. 45% mieszkańców Wyszkowa); 8–10 IX 1939 zacięte walki 1. Dyw. Piechoty Grupy Operacyjnej „Wyszków” z oddziałami niem. forsującymi Bug; w okresie okupacji niem. 1941–42 oddział roboczy jeńców sow. obozu w Beniaminowie, w masowych egzekucjach Niemcy zamordowali ponad 7 tys. mieszk. Wyszkowa (w tym 5 tys. Żydów); rejon działalności partyzanckiej; 1956–75 i od 1999 siedziba powiatu.

Bibliografia

D. ZIEMLECKI, A. RYTEL Wyszków i okolice, Warszawa 1979.