Wschodnioeuropejska, Nizina
 
Encyklopedia PWN
Wschodnioeuropejska, Nizina, ros. Wostọczno-Jewropiẹjskaja rawnịna, Rụsskaja rawnịna,
obszar nizinny we wschodniej Europie, w Rosji, na Białorusi i Ukrainie, Estonii, Łotwie, Litwie i Mołdawii, częściowo w Polsce (zachodni skraj pobrzeży i pojezierzy Wschodniobałtyckich, Wysoczyzn Podlasko-Białoruskich, Polesia, Wyż. Wołyńsko-Podolskiej);
od południowego zachodu ograniczona Karpatami, od wschodu — Uralem; od Kaukazu oddzielona Obniżeniem Kumsko-Manyckim; rozciągłość z północy na południe wynosi ok. 2500 km, ze wschodu na zachód — 2000 km; średnia wys. ok. 170 m, maks. 471 m, najniższy punkt 28 m p.p.m. (na wybrzeżu M. Kaspijskiego). Pod względem geol. Nizina Wschodnioeuropejska stanowi prekambryjską platformę wschodniej Europy, której krystal. podłoże zalega na różnych głębokościach (np. w niecce nadkaspijskiej na głęb. ponad 10 tys. m), a na południowym zachodzie odsłania się jako tarcza ukr. (Wyż. Wołyńsko-Podolska); pokrywę platformy tworzą poziomo ułożone, prawie nie zaburzone warstwy skał osadowych. Część północno-zachodnia (Pojezierza Bałtyckie) ma polodowcowy krajobraz; wzniesienia (Białoruskie, Grzęda Smoleńsko-Moskiewska) ciągną się z południowego zachodu ku północnemu wschodowi, zgodnie z czołem lądolodu. W części południowej występują wyżyny (Wołyńsko-Podolska, Naddnieprzańska, Środkoworosyjska, Nadwołżańska, Doniecka, Jergieni, Wielki Syrt) oddzielone od siebie terenami niższymi (niziny: Naddnieprzańska, Czarnomorska, Ocko-Dońska, Nadkaspijska, Zawołże), których środkami płyną Dniepr, Don, Wołga, Ural.
Klimat umiarkowany, w południowej części ciepły (na południowo-wschodnim skraju kontynent. suchy), w północnej — chłodny (na wybrzeżach subpolarny); średnie temp. miesięczne w styczniu od –20°C na północy do –5°C na południowym wschodzie i –2°C na południowym zachodzie, w lipcu od 10°C na północy do 19°C na zachodzie i 25°C na południu; suma roczna opadów od 150 mm na południowym wschodzie i 400 mm na północy do 600–650 mm na Wyż. Środkoworosyjskiej. 60% Niziny Wschgodnioeuropejskiej należy do zlewisk O. Atlantyckiego i Arktycznego, 40% (gł. dorzecze Wołgi) stanowi obszar o odpływie wewn.; najdłuższe rz.: Wołga z Kamą, Dniepr, Don, Dwina, Peczora; największe jez.: Ładoga i Onega; wielkie sztuczne jeziora tworzą spiętrzone wody Wołgi, Kamy, Dniepru i Donu. Większa część Niziny Wschodnioeuropejskiej leży w strefie lasów; borom sosnowym i świerkowym towarzyszą rozległe kompleksy torfowisk, gł. wysokich; w strefie lasów mieszanych, prócz świerków, gł. rolę odgrywa dąb szypułkowy; strefa lasów liściastych utworzona gł. przez dąbrowy z lipą drobnolistną; na wybrzeżach M. Barentsa występują tundry (na północy krzewinkowe, mszyste i porostowe, na południe krzewiaste z udziałem karłowatych brzóz i wierzb); większość stepów jest zaorana, miejsce ich zajęły uprawy rolne; na południowym wschodzie (Niz. Nadkaspijska) panują półpustynie piołunowe i słone. Bogactwa miner.: rudy żelaza (Zagłębie Krzyworoskie), węgla (zagłębia Donieckie i Moskiewskie), ropa naftowej, gaz ziemny, łupki bitumiczne, boksyty, rudy manganu, sól kam., sole potasowe, fosforyty.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia