Wright Frank Lloyd
 
Encyklopedia PWN
Wright
[raıt]
Frank Lloyd Wymowa, ur. 8 VI 1867, Richland Center (stan Wisconsin), zm. 9 IV 1959, Phoenix (stan Arizona),
architekt amerykański, jeden z najwybitniejszy architektów XX w..
Cytat
Kalendarium
Urodził się 8 VI 1867 w Richland Center (stan Wisconsin).
W 1886–87 studiował na University of Wisconsin w Madison (1889 uzyskał dyplom). W 1887 przeniósł się do Chicago, gdzie zaczął praktykę w spółce architektonicznej Adler & Sullivan, która wywarła głęboki wpływ na kształtowanie się twórczej osobowości Wrighta. W 1893 założył własną pracownię projektową. Zmarł 9 IV 1959 w Phoenix (stan Arizona).
Dzieła
Pierwszymi pracami powstałymi już we własnej pracowni (studio) były projekty głównie domów mieszkalnych, tzw. domy preriowe (prairie houses), charakteryzujące się horyzontalnym układem brył, wysuniętymi daleko okapami dachów, tarasami łączącymi się z ogrodem i wnętrzami przechodzącymi jedno w drugie (dom własny w Oak Park 1889, Winslow House w River Forest 1899, Darwin D. Martin Mouse w Buffalo 1903–05 i Robie House w Chicago 1908, który stanowi punkt szczytowy w rozwoju serii „preriowców”). Tendencja do silnego upraszczania bryły uwidoczniła się m.in. w kompleksie budynków administracyjnych firmy Larkin w Buffalo (1904), kościele Unitarystów w Oak Park (1905–06) i hotelu w Mason City (1909). W 1911 powstał własny dom-studio Taliesin East w pobliżu Spring Green (dwukrotnie spalony i odbudowywany na nowo 1914 i 1925). Wright zaprojektował również zimowe studio Taliesin West w Paradise Valley w Arizonie (1927–37, obecnie mieści się tu fundacja jego imienia i szkoła architektury). W 1916–22 przebywał w Japonii, gdzie wzniósł m.in. hotel Imperial w Tokio (1916–20, zburzony), wyróżniający się zastosowaniem w elewacji obfitych dekoracyjnych form poligonalnych i ostrokątnych, charakterystycznych w całej twórczości Wrighta. W projektach zrealizowanych po powrocie do USA, uwidoczniło się jego zainteresowanie architekturą prekolumbijską (Millard House w Pasadenie 1923).
W latach 30. powstało jedno z najsłynniejszych dzieł Wrighta — dom Edgara J. Kaufmanna (tzw. Fallingwater, ‘dom nad wodospadem’) w Bear Run w Pensylwanii (1937–39, 1963 podarowany Western Pensylwania Conservancy), zbudowany w organicznym powiązaniu z otoczeniem naturalnym; do elementów poziomych użyto betonu, do elementów pionowych — kamienia. W budynkach wysokościowych Wright stosował pionową konstrukcję żelbetowego rdzenia, podtrzymującego stropy i szklaną obudowę ścian (Saint Marks Tower w Nowym Jorku 1929, budynek biurowy fabryki Johnsona w Racine 1936–39, Price Tower w Bartlesville 1955).
W latach 40. Wright dość często nawiązywał do form kulistych: Arnold Friedman House w Pecos (1945), Morris Store w San Francisco (1948), Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku (1942, ukończone 1960), w którym zastosował spiralnie wznoszącą się rampę, umieszczoną w okrągłej przestrzeni.
Zainteresowania i koncepcje
Wright interesował się także zagadnieniami urbanistyki; był zwolennikiem koncepcji miasta jako organizmu zdecentralizowanego (projekt Broadacre City 1934). Wczesne idee Wrighta oddziałały w latach 1914–17 na W. Gropiusa i holenderską grupę de Stijl. W swej twórczości Wright ewoluował od estetyki szkoły chicagowskiej do własnych, rewolucyjnych koncepcji architektonicznych, polegających na zespoleniu budowli z otaczającym krajobrazem (organiczna architektura) i maksymalnym uwzględnianiu potrzeb człowieka. Swe poglądy przedstawił w licznych publikacjach, m.in.: An Organic architecture (1939), On Architecture (1941), The Future of Architecture (1953), The Natural House (1954).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Wright Frank Lloyd, Dom Nad Wodospadem (Willa Kaufmanna), 1936, Bear Run (Stany Zjednoczone)fot. T. Barucki/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wright Frank Lloyd, Muzeum Guggenheima, 1956–59, Nowy Jork (Stany Zjednoczone)fot. M. Krajewska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wright Frank Lloyd, Dom w Oak Park, 1902 fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wright Frank Lloyd, wnętrze domu architekta Taliesin West fot. R. Nowak/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wright Frank Lloyd, Frank Thomas House w Oak Park (USA), 1901 fot. R. Nowak/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia