Wirginia, Virginia 
,
stan we wschodniej części USA, nad O. Atlantyckim;
,
Wirginia
Encyklopedia PWN
7,9 mln mieszk. (2009), w tym 20% ludności murzyńskiej; powierzchnia 102,5 tys. km2; stol. Richmond; gł. zespół miejski i portowy tworzą m.: Norfolk, Newport News, Hampton, Portsmouth (Hampton Roads). Powierzchnia zróżnicowana; na zachodzie — należące do systemu Appalachów Pasmo Błękitne (Rogers, 1743 m) i wyż. Allegheny, rozdzielone szeroką doliną rz. Shenandoah; w części środkowej — przedgórze Appalachów (Piedmont), we wschodniej — Niz. Atlantycka; wybrzeże urozmaicone, z licznymi zatokami; klimat podzwrotnikowy mor.; średnia temp. w styczniu 1–5°C, w lipcu 24–26°C, roczna suma opadów od 800 mm na północnym zachodzie do 1400 mm na południowym wschodzie; liczne rzeki, największe — James i Potomac (z dopływem Shenandoah), uchodzą głębokimi estuariami do zat. Chesapeake; lasy dębowe oraz bukowo-klonowe w Appalachach, m.in. na obszarze Parku Nar. Shenandoah. Do II wojny światowej stan o charakterze roln., ob. ma bardziej zróżnicowaną strukturę gospodarki; w rolnictwie dominuje hodowla bydła i drobiu oraz uprawa tytoniu i kukurydzy; uprawia się także orzeszki ziemne, soję, warzywa (m.in. pomidory), drzewa owocowe (gł. jabłonie); wydobycie węgla kam., rud ołowiu, cynku oraz kamieni budowlanych; na rzekach zbiorniki retencyjne; najważniejsze gałęzie przemysłu przetwórczego: włók., spoż. (w tym tytoniowy), chem., środków transportu, elektrotechniczny, elektroniczny, drzewny; gł. ośr. przem.: Richmond, Norfolk, Roanoke; rybołówstwo (m.in. połów ostryg i krabów). Rozwinięty zwłaszcza transport samochodowy; najważniejsze szlaki komunik. wzdłuż wybrzeża (z północy na połunie); gł. porty lotn.: Dulles, Norfolk; turystyka.
Historia. Tereny zamieszkane przez Irokezów, 1585 zaanektowane przez W. Raleigha dla Anglii; obszar najstarszego trwałego osadnictwa ang. w Ameryce: od 1607 kolonia na wyspie Jamestown, od 1624 kolonia król.; w XVII–XVIII w. jej mieszk. kolonizowali tereny obu Karolin i Kentucky (D. Boone); w 2. poł. XVIII w. udział w walce kolonii bryt. o niepodległość; z Wirginii pochodzili przywódcy wojny o niepodległość Stanów Zjedn. (1775–83) i twórcy państwa: Th. Jefferson, J. Madison, J. Monroe, G. Washington; 1788 przyjęta do Unii jako jeden z 13 stanów założycielskich; gospodarka plantacyjna (gł. uprawa tytoniu), znaczną część ludności stanowili niewolnicy; po wybuchu wojny secesyjnej (1861–65) przystąpiła do Skonfederowanych Stanów Ameryki, których stol. przeniesiono do Richmond w Wirginii; 1863 od Wirginii odłączyły się północno-zachodnie hrabstwa, tworząc Wirginię Zachodnią; 1861–65 Wirginia była gł. teatrem wojny (m.in. bitwy nad Bull Run, kapitulacja w Appomattox); 1870 ponownie przyjęta do Unii.
