wihara
buddyjski lub dźinijski klasztor;
[sanskr. vih[amacr ]ra ‘siedziba’],
wihara
Encyklopedia PWN
pierwotnie miejsce zamieszkania mnichów buddyjskich (bhikszu) w okresie pory deszczowej. Władcy oraz bogaci wyznawcy świeccy ofiarowywali wspólnocie (sangha) na ten cel gaje lub place; w. na ogół grupowały otwarte pomieszczenia (cele) wokół centralnego placu; charakter trwałego sanktuarium w. przybierały, gdy umieszczano w ich obrębie stupy; każda z w. miała własny obszar, z którego mnisi należący do niej mogli pobierać jałmużnę; negocjacje z przedstawicielami lokalnej władzy co do przebiegu granicy tego obszaru były niezbędnym etapem ustanawiania nowego klasztoru; od ostatnich wieków przed naszą erą w., pierwotnie słabo przestrzennie zróżnicowane, przygotowywano do pełnienia funkcji bytowych, kultowych i edukacyjnych, zakrywano dachami miejsca medytacyjnych przechadzek mnichów, zapewniano pomieszczenia do prowadzenia nauki i lektoria; w miarę otrzymywanych darów i nadań w. stawały się na swoim terenie ważnymi ośrodkami działalności finansowo-gosp. i wywierały bezpośredni wpływ na politykę państw.; rozpad struktur imperialnych na subkontynencie indyjskim (od V–VII w.) nie sprzyjał utrzymaniu wielkich w., tylko niektóre z nich zdołały dotrwać do XI–XII w., kiedy najazdy muzułmańskie pozbawiły je ostatecznie dotychczasowego patronatu ze strony miejscowych władców.
