Wieniawski Henryk
 
Encyklopedia PWN
Wieniawski Henryk, ur. 10 VII 1835, Lublin, zm. 31 III 1880, Moskwa,
skrzypek i kompozytor.
Kalendarium
Urodził się 10 VII 1835 w Lublinie. Początkowo uczeń J. Hornziela i S. Serwaczyńskiego w Lublinie, 1844–46 J.L. Massarta w konserwatorium w Paryżu.
Koncerty, studia, praca
W 1848 rozpoczął działalność koncertową, występował m.in. w Petersburgu, Helsinkach, Rydze, Dorpacie oraz w Wilnie, gdzie poznał S. Moniuszkę (któremu poświęcił Grand Duo Polonaise skomponowane z bratem), i w Dreznie, gdzie muzykował z K. Lipińskim; 1849–50 uzupełniał w Paryżu studia kompozytorskie u H. Colleta; 1851–55 występował w Polsce, Rosji i Niemczech wraz z bratem Józefem, następnie koncertował na ogół sam, m.in. w: Holandii, Belgii, Francji i Anglii; 1860 objął w Petersburgu stanowisko solisty dworu carskiego, 1862–68 był profesorem klasy skrzypiec tamtejszego konserwatorium; 1872–74 odbył z Antonim Rubinsteinem tournée koncertowe po Ameryce Północnej; 1875–76 prowadził klasę skrzypiec w konserwatorium w Brukseli, nie rezygnując z występów; jako wirtuoz cieszył się wielkim powodzeniem, uchodził powszechnie za następcę N. Paganiniego. Zmarł 31 III 1880 w Moskwie.
Dorobek kompozytorski
Z działalnością koncertową Wieniawskiego łączy się ściśle jego twórczość; kompozytor tworzył bowiem z myślą o sobie jako wykonawcy; jego stosunkowo niewielki dorobek kompozytorski (ponad 50 kompozycji; tytuły z datą wydania) obejmuje głównie utwory na skrzypce solo (zbiór etiud-kaprysów L’école moderne 1853) bądź z towarzyszeniem fortepianu lub orkiestry (koncerty: fis-moll 1853, d-moll 1870, z finałem alla Zingara, oraz Legenda 1859), także duety skrzypcowe Etiudy-kaprysy (1860). Są to dzieła o charakterze popisowym i lirycznym; pierwsze nawiązują do zdobyczy Paganiniego, ujawniają także wpływ stylu brillant, wykorzystują m.in. szybkie pochody gamowe, pasażowe, specjalne rodzaje artykulacji (staccato, spiccato), dwudźwięki, flażolety; drugie należą do bujnie rozwijającej się w okresie romantyzmu liryki instrumentalnej. Twórczość Wieniawskiego podtrzymuje zarazem tradycje narodowe, wyraźne zwłaszcza w stylizowanych tańcach (polonezy: D-dur 1853, A-dur 1870, kujawiaki: a-moll i C-dur, w transkrypcji na głos spopularyzowany przez J. Kiepurę, oba 1853, Deux mazourkas de salon 1853, Deux mazourkas caractéristiques, czyli Obertas i Dudziarz 1870); kompozytor uprawiał także popularne w XIX w. fantazje na tematy operowe (Fantaisie brillante na tematy z Fausta Ch. Gounoda 1868).
W 1935 zainicjowano w Warszawie Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. H. Wieniawskiego, którego kolejne edycje, po wojennej przerwie, od 1952 odbywają się co 5 lat w Poznaniu; tamże działa organizator konkursu — Towarzystwo im. H. Wieniawskiego (założone 1884).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Skrzypce rys. B. Wróblewski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia