Warhol Andy
 
Encyklopedia PWN
Warhol
[uọ:rhoul]
Andy Wymowa, właśc. Andrew Warhola, ur. 6 VIII 1927, Forest City (stan Pensylwania), zm. 22 II 1987, Nowy Jork,
amerykański malarz, grafik i reżyser filmowy.
Cytat
Kalendarium
Urodził się 6 VIII 1927 w Forest City (stan Pensylwania) w rodzinie emigrantów z Czechosłowacji. W latach 1945–49 uczył się w Carnegie Institute of Technology w Pittsburghu, po czym wyjechał do Nowego Jorku, gdzie mieszkał przez resztę życia. Początkowo współpracował jako plastyk z działami reklamowymi, m.in. pism: „Glamour”, „Vogue”, „Dance Magazin”, od 1955 z „New York Times”.
Papież pop-artu
Na początku lat 60. Andy Warhol stał się jednym z czołowych przedstawicieli amerykańskiego pop-artu; tworzył olejne lub serigraficzne kopie gazetowych reklam, fotosów, banknotów, zwielokrotnione portrety słynnych ludzi oraz kompozycje z opakowań: Rozdarta zupa Campbella. Czarna fasola (1963 — Zbiory Sztuki Nadrenii Westfalii, Düsseldorf), wielokrotnie powtarzane wizerunki Marylin Monroe tworzone po jej śmierci 1962 (Dyptyk Marilyn), Elvis I, II (1964), Pudełka Brillo (1964). W swej twórczości plastycznej Warhol sprzeciwiał się koncepcji dzieła sztuki jako manifestacji własnej osobowości artystycznej, dokonywanej z myślą o rynku sztuki i kolekcjonerach; tworzył niemal taśmowo, a swą pracownię nazwał „Factory” (fabryka). Bywało tam wielu przedstawicieli współczesnej kultury masowej — aktorzy, modelki, muzycy, np. członkowie zespołu Velvet Underground, dla którego Warhol zaprojektował okładkę pierwszej płyty. Nie bez ironii bywa określany mianem „papież pop-artu”.
Filmowiec
Od 1962 najważniejszą dziedziną działalności Andy’ego Warhola było realizowanie filmów, w których nie fabuła odgrywała główną rolę, lecz eksperymenty formalne; operował w nich statyczną kamerą, ustawianą przed filmowanym obiektem, np. śpiącym człowiekiem (Sen 1963), gmachem (Empire 1964 — filmowany przez 8 godzin budynek Empire State Building w Nowym Jorku). W 1964 zrealizował pierwszy film dźwiękowy (Harlot), a w Hedy (1965) zastosował kamerę ruchomą. Kolejne filmy Warhola, wzbudzające liczne kontrowersje i skandale obyczajowe, realizowane z udziałem transwestytów i „gwiazd” nowojorskiego undergroundu, koncentrowały się wokół coraz śmielej traktowanej tematyki erotycznej (m.in. pornoburleski Śmieć 1970, Zbuntowane kobiety 1972, oraz parodie Lonesome Cowboys 1968, Andy Warhol’s Frankestein i Andy Warhol’s Dracula 1974, z udziałem V. de Siki i R. Polańskiego). Zmarł 22 II 1987 w Nowym Jorku.
Wielki artysta czy hochsztapler
Warhol przywiązywał bardzo dużą wagę do medialnej promocji własnej osoby i twórczości, przy czym kreował się na nihilistę, a zarazem przeciętnego konsumenta kultury popularnej. Do historii przeszły jego liczne prowokatorskie wypowiedzi typu: „Myślę, że malarz pokojowy to najlepszy artysta”. W swej twórczości często odwoływał się do tematów stanowiących codzienną pożywkę współczesnych mediów: seksu i śmierci, a zarazem stwierdził: „Zdałem sobie sprawę, że wszystko, co robię, musi być związane ze śmiercią” (1963). Ów podstawowy temat, obecny w sztuce od zawsze, Warhol ukazywał przez pryzmat współczesnej kultury masowej, czego przykładem są m.in. prace: 129 ofiar Jetta (1962 — Museum Ludwig, Kolonia), stanowiąca powiększoną kopię strony z gazety, czy Podwójne srebrne nieszczęście (1963 — kolekcja J.W. Froehlich, Stuttgart) — podwójny wizerunek krzesła elektrycznego. Za fasadą fascynacji pop-kulturą i jej ikonami Warhol skrył głębokie humanistyczne treści.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Warhol Andy, Marilyn Monroe, 1967 — Tate Gallery, Londyn.fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Warhol Andy, Dyptyk Marilyn, (1928–1987) Dyptyk Marilyn Londyn, Tate Galleryfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Warhol Andy, Jackie Kennedy II, sitodruk na płótnie, 1965 — Ludwig-Wallraf-Richartz Museum, Kolonia fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Warhol Andy, 192 One Dollar Bills — Städtische Museum Abteilung, Mönchengladbach fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Nowy Jork, Museum of Modern Art fot. R. Nowak/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Velvet Underground The, okładka płyty The Velvet Underground and Nico fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia