Walencja, hiszp. Valencia, katalońskie València 
,
m. we wschodniej Hiszpanii, przy ujściu rz. Turia do Zat. Walenckiej (M. Śródziemne);
,
Walencja
Encyklopedia PWN
trzecie po Madrycie i Barcelonie miasto Hiszpanii; ważny ośrodek gosp. i kult.-nauk. kraju; zróżnicowany przemysł, m.in. środków transportu (stoczn., taboru kol., samochodowy), chem., miner. (cementowy, szklarski, ceramiczny), maszyn., włók., skórz.-obuwniczy, spoż., hutnictwo metali nieżel.; ważny port handl. (wywóz m.in. owoców cytrusowych, oliwy, wina, rodzynek) i pasażerski; węzeł kol. i drogowy (połączenie autostradą z Barceloną i Alicante); port lotn.; uniw. (zał. 1500), politechnika, akad. sztuk pięknych; liczne muzea, w tym Nar. Muzeum Ceramiki i Muzeum Sztuk Pięknych z bogatym zbiorem malarstwa hiszp.; ogród bot.; ośr. turyst. o międzynar. znaczeniu.
Historia. Kolonia rzymska Valentia Edetanorum, zał. 138 p.n.e.; 75 r. p.n.e., podczas powstania Sertoriusza, zdobyta i zburzona przez Pompejusza Wielkiego, odbudowana; od 413 n.e. pod władzą Wizygotów, biskupstwo; pod panowaniem muzułm. (714–1094 i 1102–1238) rozwój gospodarczy: centrum regionu intensywnego rolnictwa (sztuczne nawadnianie), ośr. handlu, produkcja jedwabiu; 1021–94 stol. samodzielnego emiratu; 1094 zdobyta przez Cyda (1102 opuszczona przez siły chrześc.), a 1238 przez króla Aragonii, Jakuba I Zdobywcę. W 1240 otrzymała szerokie przywileje, prosperowała gospodarczo, osiągając największy rozkwit w końcu XV w. (75 tys. mieszk.); w XV–XVII w. ważny ośrodek nauki i sztuki: 1474 pierwsza drukarnia w Hiszpanii, uniw. zał. 1500, szkoła mal.; od XVI w. regres gosp., powstrzymany w XVIII w. W 1812–13 zajęta przez wojska fr.; w czasie hiszp. wojny domowej 1936–39: siedziba rządu republikańskiego (XI 1936–X 1937), 30 III 1939 zajęta przez siły gen. F. Franco; w latach 60. przekształciła się w duże centrum przem.-handlowe.
Zabytki. Łaźnie mauretańskie (XI–XIII w.); katedra (1262–1376) z bogatym wyposażeniem wnętrz, portalami rom., got. i barok. oraz wieżą (1381–1422); kościoły: S. Martin (XIV w.), S. Nicolás (XIV–XV w.), got. S. Augustin; klasztory: S. Domingo z got. krużgankiem, S. Miguel de los Reyes (ok. 1590–1644); Colegio del Patriarca (1586); got. budynek giełdy jedwabiu (1482–98, wpisany na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO), got. Casa del Almirante i Palacio Marques de Dos Aguas (ob. muzeum); bramy średniowieczne.
