Virtuti Militari, Order,
najwyższe pol. odznaczenie za wybitne czyny wojenne połączone z ofiarnością i odwagą;
Virtuti Militari, Order
Encyklopedia PWN
rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
wprowadzony przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego 22 VI 1792 po bitwie pod Zieleńcami podczas wojny z Rosją, z odznakami w kształcie medali: złotych dla oficerów, srebrnych dla szeregowców (równorzędny z medalem za zasługi cywilne Virtuti Civili); pierwsi kawalerowie: ks. Józef Poniatowski i T. Kościuszko; VII 1792 po zakazie noszenia wyd. przez Targowicę zamieniony przez króla na Krzyż Kawalerski; zniesiony na życzenie Rosji, przywrócony na sejmie grodzieńskim 1793, uchylony 1794 przez Radę Nieustającą pod naciskiem ambasadora ros.; wznowiony 1807 w Księstwie Warsz. pod nazwą Order Wojsk. Księstwa Warsz. z wprowadzonym wówczas — i dotąd obowiązującym — podziałem na 5 klas: Krzyż Wielki z gwiazdą (klasa 1), Krzyż Komandorski (klasa 2), Krzyż Kawalerski (klasa 3), Krzyż Złoty (klasa 4), Krzyż Srebrny (klasa 5); utrzymany w Królestwie Pol., jako order wojsk., nadawany w powstaniu listopadowym 1830–31 przez Rząd Nar.; 1832 zamieniony przez cara Mikołaja I Romanowa w tzw. Odznakę Honorową Polską i nadany wszystkim żołnierzom ros. biorącym udział w tłumieniu powstania listopadowego; przywrócony 1919 pod nazwą Order Wojsk. Virtuti Militari, od 1933 — Order Wojenny Virtuti Militari; w czasie II wojny światowej i później nadawany przez rząd RP na uchodźstwie; 1990 prez. RP przejął zwierzchnictwo nad orderem w kraju; 1991 przywrócono wygląd odznak orderowych zmienionych w okresie PRL, kiedy został przejęty dekretem PKWN i był nadawany na innych zasadach i pod zmienioną nazwą, jako Order Virtuti Militari; od 1992 — w systemie odznaczeń RP z powołaną Kapitułą; wstęga niebieska z czarnymi paskami wzdłuż brzegów, dewiza Honor i Ojczyzna.
