Villa Francisco

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Villa

[wịja]

Francisco , zw. Pancho Villa, właśc. Doroteo Arango, ur. 5 VI 1878, Rio Grande (stan Durango), zm. 20 VII 1923, k. Parral (stan Chihuahua),

przywódca chłopskiego ruchu partyzanckiego podczas rewolucji meksykańskiej 1910–17, peon;

od 1910 na czele oddziału partyzanckiego walczył w północnych stanach (Chihuahua i Coahuila) przeciwko P. Díazowi de la Cruz, następnie F.I. Maderze; od 1912 generał; na opanowanym terytorium dzielił między chłopów konfiskowaną ziemię, domagając się radykalnych reform społ.; wspólnie z E. Zapatą walczył przeciwko V. Huercie; 1914 na krótko zajęli stol. Meksyku; zwalczany przez V. Carranzę, po klęskach 1915 w walce z oddziałami rządowymi A. Obregóna do 1920 prowadził działalność partyzancką, gł. w stanie Chihuahua; jedna z jego akcji doprowadziła do tzw. ekspedycji karnej w Meksyku amer. gen. J.J. Pershinga (1916–17); 1920 zawarł z rządem umowę o zaprzestaniu walk; mimo uzyskanych w jej ramach gwarancji bezpieczeństwa został zamordowany.