Vargas Llosa Mario

fot. J. Herok/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Vargas Llosa

[wạrgas jọsa]

Mario , ur. 28 III 1936, Arequipa,

pisarz peruwiański.

Urodził się 28 III 1936 w Arequipa. W 1976–79 przewodniczący międzynarodowego Pen Clubu; kandydat na prezydenta w wyborach 1990. Obok, Garcíi Márqueza, C. Fuentesa, A. Carpentiera, J. Cortázara należy do najgłośniejszych i najpopularniejszych pisarzy latynoamerykańskich.

Panorama społeczno-polityczna i obyczajowa Peru

Autor licznych powieści psychologiczno-obyczajowych oraz o tematyce politycznej, charakteryzujących się nowatorską formą i złożoną strukturą; w większości z nich Vargas Llosa demaskuje przemoc, terror i nędzę we współczesnej rzeczywistości peruwiańskiej; Miasto i psy (1963, wydanie polskie 1971), Zielony Dom (1966, wydanie polskie 1975), Rozmowa w „Katedrze” (1969, wydanie polskie 1973) to wszechstronny obraz Peru przełomu lat 40. i 50., odsłaniający mechanizmy władzy dyktatorskiej, groteskowo-satyryczny utwór Pantaleon i wizytantki (1973, wydanie polskie 1976), Ciotka Julia i skryba (1977, wydanie polskie 1983) — humorystyczna opowieść o pasji pisarstwa, Wojna końca świata (1981, wydanie polskie 1992) — osnuta na tle wydarzeń historycznych w XIX-wiecznej Brazylii, Kto zabił Palomina Molero (1983, wydanie polskie 1995) — utwór oparty na schemacie powieści kryminalnej, Historia Alejandra Mayty (1985, wydanie polskie 1991) — refleksja nad niemożnością dotarcia do prawdy w życiu, historii i literaturze, Pochwała macochy (1988, wydanie polskie 1993), Gawędziarz (1989, wydanie polskie 1997), Lituma w Andach (1993, wydanie polskie 1998) — powieść podejmująca wątki Zielonego Domu i Kto zabił Palomina Molero, Zeszyty don Rigoberta (1997, wydanie polskie 1999) — kontynuacja Pochwały macochy, Święto Kozła (2001, wydanie polskie 2002) — utwór przedstawiający ostatnie dni życia dyktatora Dominikany, R. Trujillo, będący zarazem błyskotliwym studium tyranii, Raj tuż za rogiem (2003, wydanie polskie 2003) — powieść opowiadająca o utopijnych projektach społecznych i artystycznych socjalistki i feministki francuskiej, F. Tristan, i jej wnuka, P. Gauguina. Jego powieści są utrzymane w poetyce realizmu magicznego. Pisarz tworzy w nich interesującą i oryginalną metaforę okrutnego, awanturniczego, prymitywnego świata „machisimo” (od słowa macho — samiec, nieokrzesany mężczyna).

Eseistyka

Mario Vargas Llosa jest ponadto autorem sztuk teatralnych (np. Chunga 1986, wystawienie polskie 1991), wspomnień (El pez en el agua 1993), prac krytycznoliterackich (m.in. na temat twórczości J.M. Arguedasa, G. Garcíi Márqueza i G. Flauberta, eseju Prawda kłamstw 1991, wydanie polskie 1999, poświęconego najważniejszym powieściom XX w.), zbioru esejów Izrael i Palestyna. Pokój czy święta wojna (2006, wydanie polskie 2007), a także tekstu do albumu o Andach i ich mieszkańcach (Andy 2001, wydanie polskie 2002). W 1994 otrzymał Nagrodę Cervantesa, 1996 — Nagrodę Pokoju Księgarstwa Niemieckiego. Ostatnio osiadł w Hiszpanii, gdzie uzyskał obywatelstwo tego kraju.