Utah
 
Encyklopedia PWN
Utah
[jụ:ta],
stan w zachodniej części USA;
pow. 219,9 tys. km2, 2,9 mln mieszk. (2009), jeden z najrzadziej zamieszkanych stanów; stol. Salt Lake City, inne większe miasta: Ogden, Provo, Bountiful; ponad 80% ludności i gł. miasta skupione w północnej części stanu, w regionie Wielkiego Jez. Słonego; 2/3 mieszk. stanu stanowią mormoni. Powierzchnia wyżynna i górzysta, na północnym wschodzie pasmo G. Skalistych — Uinta (do 4123 m), w części środkowej — Wasatch, na południowym wschodzie Wyż. Kolorado, na zachodzie tereny półpustynne i pustynne Wielkiej Kotliny, m.in. Wielka Pustynia Słona; klimat podzwrotnikowy, wybitnie suchy, na znacznych obszarach górski; średnia temp. w styczniu od ok. –5°C na północnym wschodzie do –1°C na południu, w lipcu odpowiednio od 22°C do 28°C; roczna suma opadów od ok. 100 mm na północnym zachodzie do ponad 1000 mm w wyższych piętrach gór; w górach lasy sosnowo-jałowcowe, wyżej daglezjowe i jodłowo-świerkowe; na zachodzie stanu pustynie słone i piołunowe; gł. rz. Kolorado — we wschodniej części stanu, na zachodzie i północy obszary bezodpływowe; u podnóża gór Wasatch, na terenach sztucznie nawadnianych, uprawia się m.in.: pszenicę, buraki cukrowe, jęczmień, rośliny pastewne oraz hoduje bydło, owce, drób; rozwinięte górnictwo, stan zajmuje jedno z pierwszych miejsc w USA pod względem wydobycia: rud miedzi, uranu, berylu i złota poza tym eksploatacja węgla kam., soli potasowych, rud żelaza, ołowiu, cynku i wolframu; hutnictwo żelaza i metali nieżel., przemysł lotn., elektroniczny, odzieżowy, drzewny, metal., chem.; duże znaczenie ma także obsługa transportu (szlaki transkontynent.) i turystyka (pomniki kultury mormonów, parki nar.).
Historia. Obszar zamieszkany pierwotnie przez Indian; w 1. poł. XVI w. penetrowany przez Hiszpanów; w 2. poł. XVIII w. napływ misjonarzy i kupców hiszp.; od 1821 w obrębie Meksyku, po wojnie meksykańskiej (1846–48) włączony do USA; od 1847 osadnictwo mormonów (zał. Salt Lake City); od 1850 terytorium Utah; konflikty między władzami federalnymi i mormonami stały się przyczyną tzw. wojny mormońskiej (1857–58); w latach 60. napływ nowych osadników, niemormonów; 1861 wydzielono z Utah terytoria Nevada i Kolorado, a 1868 — Wyoming; 1896 Utah przyjęty do Unii jako stan.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Utah (stan w zachodniej części Stanów Zjednoczonych), Park Narodowy Bryce Canyon w Górach Skalistych — typowe formy erozji eolicznej.fot. K. Sołtyk/Gea/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia