upaniszady

upaniszady

[sanskr. upaniṣad ‘przysiadanie się (do nauczyciela, by usłyszeć pouczenie)’],

najpóźniejsza warstwa tekstów należących do wedyjskiego Objawienia (śruti, Wedy);

najstarszych, podstawowych upaniszad, zw. przedbuddyjskimi, jest 14 (przypuszczalny czas powstania X–VII w p.n.e.); stanowią źródło większości systemów filozofii ind. i zawierają ich podstawowe koncepcje, m.in. tożsamości atmana z brahmanem, teorię sansary, prawo karmana; znanych jest 108 upaniszad; najważniejsze i najstarsze: Bryhadaranjaka i Ćhandogjaupaniszada; pol. przekład fragmentów Upaniszady (1920), Fragmenty upaniszad („Studia Filozoficzne” 1970 nr 6), Ajtarejaupaniszada (tamże 1976 nr 10–11).